Ποιός είναι ο Ομπλός ποταμός;

Σύμφωνα με το «Τοπωνυμικό της Ηλείας» (σελίδα 200), υπάρχουν πολλά χωριά που έχουν την τοποθεσία«Άμπουλας», που σημαίνει «εκ της αυτόθι υπαρχούσης πηγής, αναβαλλούσης το ύδωρ».Ο Κουκουλές εδίδαξεν ότι, «η λέξις εσχηματίσθη κατά παρετυμολογίαν προς το αμπολάω˙», αφ΄ ετέρου ο Ιωαν. Σαρρής παρήγαγε την λέξιν εκ του εμβολή-αμπολή, όπερ και το πιθανότερον. Επίσης ο Φουρίκης επρότεινε την παραγωγή της λέξεως εκ του αλβανικού ambulë, του δηλούντος πηγή αναβλύζουσα. Τέλος, ο Adolf Maldnof παρήγαγε ταύτην εκ του λατινικού ampulla, όπερ υποκοριστικό του λατινικού amp(h)ora και τούτο εκ του ελληνικού «αμφορεύς».

Με τα νερά αυτά εκτός που πότιζαν κήπους και χωράφια οι Περσαιναίοι, λειτουργούσαν και δύο νερόμυλους. ΄Εχουμε και τα νερά της «Βίλιας» του«Λακαμπάστα», της «Σουρπέλιας», το ποτάμι της Αγίας Παρασκευής με τα νερά από «Λαζάκι», «Βούτη» και «Φίχτι». Τα νερά της «Κατερίνας», το ποτάμι στου «Καλλινίκου» με τα νερά από «Κιούπια» και «Ντρούπελο» καθώς και «Γιάγκου». Τα νερά όμως από «Φλαμά» και«Λαγκάδα» χύνονται στον Σελλήεντα ποταμό. ΄Εχουμε και τα νερά από το ποτάμι «Σιντόδερι», τα νερά της «Μελισσίτσας» και «Μπαλιάρας», όπου όλα τα νερά Πέρσαινας και τοποθεσιών κάνουν τον καταρράκτη«Τσούρθη». Μπαίνουν και τα νερά από «Κρυάδες» και όλα μαζί προχωρούν σε μέρη της Καλολετσής (πιθανόν να έχει και η «Σκορίνα» νερά και όλο αυτό το ποτάμι γίνεται παραπόταμος του «Ενιπέα» ή «Λεστενίτσα» ή «΄Αβουρα» ή «Βαρνίχιος» στα χρόνια του Στράβωνα, στη θέση «Άμπουλας». Τα νερά από «Δένδρο», «Κοκορύκια» κ.λ.π. είναι αμελητέα. Βλέπουμε όμως ότι το κυρίως ποτάμι αρχίζει από «Άμπουλα» και καταλήγει σε«Άμπουλα». Επομένως μήπως από τις δύο τοποθεσίες«Άμπουλας» έβγαλαν το όνομα του ποταμού της Πέρσαινας «Ομπλός»; Βέβαια για να συμφωνήσουμε με «Το Χρονικόν», πρέπει να παραδεχτούμε σύμφωνα με την μεταβατική ιδιότητα: αφού ο Ομπλός είναι παραπόταμος του Ενιπέα και ο Ενιπέας παραπόταμος του Αλφειού, τότε και ο Ομπλός είναι παραπόταμος του Αλφειού. Πριν το 1700 μ.Χ. δεν υπήρχε η Πέρσαινα για να λέγεται Ομπλός «το περσαιναίϊκο ποτάμι».

Περιμένω επιβεβαίωση για τον ποταμό «Ομπλό», γιατί τότε θάχουμε ακόμη μια επιβεβαίωση για το Αράκλωβο που έγραφα σε παλαιές εφημερίδες ότι ήταν στο Καστέλλι Μελισσίτσας. Επειδή «Το Χρονικόν του Μορέως» ομιλεί για τον Ομπλό σαν το σημείο το πλησιέστερο στο Αράκλωβο (υπολογίζω περίπου 1 χιλιόμετρο).

Επ΄ αυτού γράφω περιληπτικά τα εξής: Η μάχη της Πρινίτσας έγινε το 1263, καθώς εξηγώ σε παλαιότερη εφημερίδα μας και ήταν στο Πουρνάρι των Μηλεών ως μαρτυρούν τα μάρμαρα στην Βρύση αλλά και το όνομα Πρινίτσα = Μικρό Πουρνάρι, εκ του πρίνος-πρίνη-πρίνον. Οι ΄Ελληνες ερχόμενοι από τον Μυστρά επέρασαν τον Αλφειό και ολόρθα (κάθετα) ανέβηκαν στον κάμπο της Πρινίτσας, εστρατοπαίδευσαν, έπιναν, εχόρευαν και έπαιζαν…. Οι Μηλιές τότε δεν υπήρχαν. Ο κάμπος της Πρινίτσας όμως έμεινε ύστερα ως Κάμπος των Μηλεών όταν έφυγαν οι Φράγκοι από την περιοχή.

Από την άλλη μεριά ο Φράγκος Καταβάς με τους 312 στρατιώτες του ετοιμάστηκε καλά και στην τοποθεσία που είναι ο «Άγιος Γεώργιος» έγινε η μάχη και έπαθαν οι Έλληνες την συντριβή. Τότε δεν υπήρχε η τοποθεσία «Άγιος Γεώργιος». Όλα τα «Χρονικά» την τοποθεσία αυτή την λένε «Αγρίδι Κουνουπίτσας». Πράγματι πριν 50 χρόνια επέρασα νύχτα από εκεί και με εστράβωσαν τα κουνούπια. Ένας, αείμνηστος, θείος μου ο Δ.Χ.Μπιλάλης μου είχε ειπεί ότι και στην τοποθεσία «Παναγίτσα» είναι πάρα πολλά κουνούπια. Όλα «Τα Χρονικά» αναφέρουν ότι είδαν οι Φράγκοι τον Άγιο Γεώργιο να τους καθοδηγεί στην μάχη αυτή και να τους εμψυχώνει, επειδή η Παναγία «εχόλιασεν» που οι Τούρκοι μισθοφόροι των Ελλήνων πριν φθάσουν στον Αλφειό έκαψαν και λεηλάτησαν το Φράγκικο Μοναστήρι της Παναγίας στην Ίσοβα. Την ίδια ημέρα λένε «Τα Χρονικά» ότι έγινε μάχη και στου «Σκληρού». Τέτοιες τοποθεσίες έχουμε ανάμεσα Πέρσαινας και Γιάρμενας καθώς και ανάμεσα Πέρσαινας και Μπεντένι. Το απόγευμα της ίδιας ημέρας όσοι Έλληνες γλύτωσαν συγκεντρώθηκαν στην τοποθεσία «Πτέρη». Όλη η Κάπελη είναι γεμάτη φτερίντα, αλλά μόνον μία τοποθεσία στο Ντρούπελο λέμε «Φτερίντα» που από εκεί κάποιος Έλληνας από χωριά της εποχής εκείνης στην περιοχή, ίσως από την Μεγάλη Αράχωβα που ήταν στον Αγιώργη τον Περσαιναίικο, τους καθοδήγησε πώς να επιστρέψουν στον Μυστρά. Μάλλον τους υπέδειξε να κατέβουν στου Καλλινίκου-Γιάγκου-Τσούρθη-Σκορίνα-Άμπουλα-Χελιδόνι-Λέβιτσα….

Επανερχόμενος για λίγο στην μάχη της Πρινίτσας στην θέση που είναι σήμερα η Εκκλησία του Αγίου Γεωργίου προς τιμήν του έκτισαν εκκλησία οι Φράγκοι. Αφ΄ ότου όμως ήλθαν οι Τούρκοι κι΄ έφυγαν οι Φράγκοι και Βενετοί επέρασαν εκατοντάδες χρόνια, έπεσε η εκκλησία. Κατά τον ίδιο τρόπο ο Άγιος Γεώργιος στο ίδιο σημείο βοήθησε τους Έλληνες να διώξουν τους Τουρκαλβανούς πριν την μάχη στο Πούσι, το 1821. (Κατά σειρά μάχη Μποντίνι, μάχη Πουρνάρι, μάχη Αγιώργη, μάχη Πούσι).

Γι΄ αυτό ένας Ευθυμίου από του Δούκα ξαναέκτισε στα ερείπια τον Άγιο Γεώργιο που είναι σήμερα και γι΄ αυτό λέγεται Δουκαίος, καθώς γράφει ο Γεώργιος Χρυσανθακόπουλος.

Παρακαλώ, έχουν κάνει τέτοιες ενέργειες και έρευνες οι διάφοροι ψευτοεγγράμματοι που χωρίς να ψάξουν τοποθετούν την Πρινίτσα σε έξι άλλα μέρη και το Αράκλωβο σε 20 άλλα μέρη;

Και το χειρότερο: Γιατί ονόμασαν την Γιάρμενα ως Φολόη χωρίς ενδείξεις και αποδείξεις το 1927-28;

Προς τούτο, παρακαλώ εσάς τους εγγράμματους, να ψάξετε διάφορα βιβλία, εγκυκλοπαίδειες πολύ παλαιές, λεξικά αρχαία, προκειμένου να επιβεβαιώσετε τα ανωτέρω και να μην μπερδέψετε τα πράγματα με τον Ομπλό ποταμό της Πάτρας. Πάντως εμένα με μπερδεύει ο Στράβων που γράφει στην αρχή: «ένας άλλος ποταμός που διέρρεε την Ήλιδα….», ενώ αν έγραφε«που διαρρέει την Ήλιδα και έχει τις πηγές του στην Φολόη». Γιατί το ποτάμι αυτό «ζούσε», «ζει» και «βασιλεύει» με πλούσια νερά. Μόνον το όνομά του είναι άγνωστο, ενώ έχουν όνομα κάτι ξερολάγκαδα που μόνον τον χειμώνα έχουν νερό.

Μια παρατήρηση και για «Το Χρονικόν του Μορέως». Μετά την μάχη της «Πρινίτσας» οι Βυζαντινοί αφού συγκεντρώθηκαν στην «Πτέρη» και αφού κατέβηκαν τον«Ομπλό» ποταμό και ανέβηκαν στην τοποθεσία «Λέβιτσα» του Χελιδονιού άγριους τόπους συνάντησαν στην «Κάπελη» για να επιστρέψουν στον Μυστρά.

Πράγματι τις τοποθεσίες αυτές από Χελιδόνι μέχρι Πελόπιο και από Χελιδόνι μέχρι Καυκανιά, τις ξέρω πολύ καλά.

Εκεί ήσαν πυκνά πεύκα, κουμαριές και ρείκια. Εκεί έχει γκρεμούς, ζωνάρια, βράχια, σπηλιές μικρές και ό,τι άλλο δύσβατο μπορεί να σκεφτεί κανείς. Μήπως, λοιπόν, αυτές τις τοποθεσίες τις λέει«Κάπελη» και μάλιστα δικαιολογημένα; Γιατί τα μέρη εκείνα τα έβλεπα όταν πήγαινα στην Τετάρτη Τάξη του Γυμνασίου στο Πελόπιο. Κάθε Σαββατοκύριακο πηγαινοερχόμουνα στην Πέρσαινα με τα πόδια. ΄Ηταν ένας «κατσικόδρομος» μόνον από Χελιδόνι προς Πελόπιο. Συνάμα να εξομολογηθώ σε κάτι: Ήταν διακοπές Χριστουγέννων. Με λίγα βιβλία στο σακκούλι ξεκίνησα από το Πελόπιο για Πέρσαινα. Δεν με φόβιζε το χιονόνερο. Αρκεί να πάω στο χωριό μου να φάω και να ζεσταθώ στο τζάκι. Όταν έφθασα στο ποτάμι δεν μπορούσα να περάσω απέναντι από τα πολλά νερά. Τέλος πάντων, επάνω-κάτω κάπου βρήκα στενό πέρασμα και πήδηξα απέναντι. Μπήκα σε κάτι χωράφια με πολλές πορτοκαλιές. Αλλά μόνον μία είχε. Με κοκαλωμένα χέρια έκοψα και εγέμισα την τσάντα και τις τσέπες. Μόλις έφτασα στην «Σκορίνα» ξεφλύδισα ένα να το φάω, ήταν νεράτζια. Δεν τα ήξερα ούτε πήγε και το μυαλό μου. Τα επέταξα κι΄ έτσι ξαλάφρωσα στο βάρος.

Επανέρχομαι και τονίζω ότι σ΄ αυτήν την Κάπελη έχουμε αυτά τα άγρια μέρη. Ενώ στην αναγνωρισμένη Κάπελη στο δρυοδάσος της Φολόης δεν έχουμε καθόλου τέτοια φυσικά φαινόμενα. Γιατί ξέρουμε ότι έχει δένδρα (δρεις), κουμαριές, ρείκια και κάπου-κάπου λείσβατα. Καθόλου βράχους, σπηλιές, χαράδρες, γκρεμούς….. Δικαιολογημένα έγραψα και αυτές τις αλήθειες επειδή «Το Χρονικόν του Μορέως» δεν μας ξεκαθαρίζει τα πράγματα.

Δεν πρέπει να πιστέψουμε κάτι σύγχρονους συγγραφείς που είναι και έρμαια των κομμάτων. Θα υπάρξουν αληθινοί Ακαδημαϊκοί να μας διαφωτίσουν; Ή θα απορρίξουν όλα τα παλιά βιβλία και οι νέοι μας σαν αδιάφοροι που είναι θα «χάψουν» ό,τι νέο τους σερβίρουν;
 
Σοφιανός Α. Νικολόπουλος
τ. Καθηγητής Μαθηματικών

​

​