Η ΙΣΧΥΣ ΕΝ ΤΗ ΕΝΩΣΕΙ…
Γράφει η Ευτυχία Στασινοπούλου - Δεκέμβριος 2012
Η στρεβλή και αναποτελεσματική δόμηση του Κράτους και των Υπηρεσιών του αφενός και αφετέρου, η αγάπη για την πρόοδο, προκοπή και ευημερία της ιδιαίτερης γενέθλιας γης των κατοίκων των Χωριών και Κωμοπόλεων, τους οδήγησε στη δημιουργία των διαφόρων και ποικιλώνυμων Συλλόγων.
Έτσι στα μέσα της δεκαετίας του ΄60 μερικοί νέοι άνθρωποι και περισσότερα παιδιά που είχαν έλθει από το χωριό στην Αθήνα για να παλέψουν για την επιβίωσή τους και για ένα καλύτερο μέλλον. Παιδιά γεμάτα συναισθήματα αγάπης και αναπόλησης των γλυκών – πικρών αναμνήσεων από το χωριό, θέλησαν να δημιουργήσουν μέσα στην απρόσιτη πόλη της Αθήνας, την δική τους ομάδα, το δικό τους στέκι αντάμωσης, θύμησης, αναζήτησης και προσφοράς στις μεταξύ τους σχέσεις και στον τόπο γέννησης.
Έτσι δημιουργήθηκε και ξεκίνησε ο πρώτος «Εκπολιτιστικός Σύλλογος των εν Αθήναις Περσαιναίων», των εν Αθήναις και απανταχού Περσαιναίων.
Με την αγάπη, την ομοψυχία, αδελφοσύνη πορεύτηκε δημιουργικά ο Σύλλογος. Πρόσφερε πολλά και πέτυχε περισσότερα.
Τα περισσότερα Δ.Σ. του Συλλόγου εργάστηκαν με το ίδιο πνεύμα και τις ίδιες αρχές και το χωριό μας πολλά τους οφείλει. Ας μη παραβλέπουμε και περιθωριοποιούμε ότι όλες αυτές οι προσπάθειές τους, απαιτούν εκτός από την αγάπη, χρόνο, χρήμα, ευθύνες, τρεξίματα, φιλίες, παρακλήσεις και ό,τι άλλο χρειασθεί….
Ας μην ξεχνάμε την πάλαι ποτέ πολύτιμη εφημερίδα μας «Η ΠΕΡΣΑΙΝΑ», πλουσιότατη σε ύλη και ενημερώσεις, και μοναδική για την εποχή που εκδίδετο, για ένα τόσο μικρό χωριό όπως η Πέρσαινα.
Δεν μπορώ να μην εκθειάσω και την δημιουργία, διατήρηση και συνεχή ενημέρωση, αφιλοκερδώς, από ένα πολύτιμο, ανεκτίμητο, φίλο του Συλλόγου, της τόσο ενημερωτικής ιστοσελίδας που ελάχιστοι για να μην πω απειροελάχιστοι Σύλλογοι έχουν την τύχη ν΄ απολαμβάνουν και πιο λίγα χωριά να προβάλλονται μέσω του διαδικτύου.
Άλλο ένα κόσμημα για την Πέρσαινα και μια πνευματική, πολιτισμική παρακαταθήκη είναι και η έκδοση, το 2009, του βιβλίου «Λαϊκός βίος και πολιτισμός της ΠΕΡΣΑΙΝΑΣ ΗΛΕΙΑΣ και της ευρύτερης περιοχής του οροπεδίου ΦΟΛΟΗΣ» της Χρυσούλας Αργυρακοπούλου-Δεπάστα, συζύγου του Παναγιώτη Αργυρακόπουλου [γιου του μακαριστού ιερέως παπά Μπέη, ας μου συγχωρηθεί το προσωνύμιο]. Το βιβλίο κάνει αναφορά με φωτογραφίες και υλικό, στον τρόπο ζωής, συνήθειες, ήθη και έθιμα και πολλά άλλα από την ζωή των παλαιοτέρων και νεωτέρων κατοίκων του χωριού μας. Είναι πράγματι μια παρακαταθήκη!
Ας μην παραβλέπουμε αυτές τις όχι και τόσο ευκαταφρόνητες προσπάθειες και προσφορές αυτών των ανθρώπων – φίλων του Συλλόγου και μια δημόσια αναγνώριση και ένα «ευχαριστώ» πολύ θα ωφελούσε και δεν θα έβλαπτε… Το μέγεθος της ανιδιοτελούς προσφοράς τους είναι πολύ μεγάλο.
Επίσης δεν πρέπει να παραβλέψουμε και τις προσφορές και την αγαστή συνεργασία συγχωριανών, μονίμων κατοίκων του χωριού, σε πολλές κοινωνικές εκδηλώσεις του Συλλόγου στο χωριό και όχι μόνο.
Αν δε, κάποτε, παρουσιάζεται και κάποιο πρόβλημα και εμείς έχουμε μια καλύτερη ιδέα ή λύση, την προβάλλουμε και τη λέμε – χωρίς μεμψιμοιρίες ή και πνεύμα κριτικής – έχοντας υπόψη, πως, τους φίλους μας τους συμβουλεύουμε ιδιαιτέρως και τους επαινούμε δημοσίως.
Όμως, αυτά για χθες και σήμερα.
Τώρα, όλοι μας πρέπει να προβληματιζόμαστε και για το μέλλον των Συλλόγων. Έρχονται χρόνια δύστυχα και δύσκολα, που θα δοκιμαστούν οι άνθρωποι και οι σχέσεις τους, οι χαρακτήρες και τα απωθημένα τους, σαν το χρυσάφι στη φωτιά και πρέπει να νοιαζόμαστε, όχι πως θα βολέψουμε μόνο τον εαυτό μας, αλλά τι θα προσφέρουμε και τι θα συνεισφέρουμε στις ανάγκες των συνανθρώπων μας. Άλλωστε, αυτά και μόνο είναι που μένουν για την υστεροφημία μας, σε τούτο τον κόσμο, όλοι φιλοξενούμενοι είμαστε, ερχόμαστε, βλέπουμε και φεύγουμε, χωρίς αποσκευές και ναύλα…
Οι επιχορηγήσεις του Κράτους προς τα Χωριά ιδίως πάνε …περίπατο και γι΄ αυτό, οι υποχρεώσεις των Συλλόγων θα μεγιστοποιηθούν και οι νέοι πρέπει να ετοιμαστούν. Να μη μας παρασύρουν τα πάθη, οι φθόνοι και οι κακίες, αλλά, να μας οδηγεί η λογική και της καρδιάς οι ρότες, αφού
«χρωστάμε σ΄ όσους ήλθαν, πέρασαν θα ‘ρθούνε θα περάσουν
κριτές, θα μας δικάσουν, οι αγέννητοι, οι νεκροί…».
Ας συνεχίσουμε με τους στόχους που δημιουργήθηκε ο Σύλλογος, με αγάπη, σωφροσύνη, αλληλεγγύη και ομόνοια... Όλοι για έναν και ένας για όλους…
Πολλές ευχές για τις γιορτές που έρχονται.
Έτσι στα μέσα της δεκαετίας του ΄60 μερικοί νέοι άνθρωποι και περισσότερα παιδιά που είχαν έλθει από το χωριό στην Αθήνα για να παλέψουν για την επιβίωσή τους και για ένα καλύτερο μέλλον. Παιδιά γεμάτα συναισθήματα αγάπης και αναπόλησης των γλυκών – πικρών αναμνήσεων από το χωριό, θέλησαν να δημιουργήσουν μέσα στην απρόσιτη πόλη της Αθήνας, την δική τους ομάδα, το δικό τους στέκι αντάμωσης, θύμησης, αναζήτησης και προσφοράς στις μεταξύ τους σχέσεις και στον τόπο γέννησης.
Έτσι δημιουργήθηκε και ξεκίνησε ο πρώτος «Εκπολιτιστικός Σύλλογος των εν Αθήναις Περσαιναίων», των εν Αθήναις και απανταχού Περσαιναίων.
Με την αγάπη, την ομοψυχία, αδελφοσύνη πορεύτηκε δημιουργικά ο Σύλλογος. Πρόσφερε πολλά και πέτυχε περισσότερα.
Τα περισσότερα Δ.Σ. του Συλλόγου εργάστηκαν με το ίδιο πνεύμα και τις ίδιες αρχές και το χωριό μας πολλά τους οφείλει. Ας μη παραβλέπουμε και περιθωριοποιούμε ότι όλες αυτές οι προσπάθειές τους, απαιτούν εκτός από την αγάπη, χρόνο, χρήμα, ευθύνες, τρεξίματα, φιλίες, παρακλήσεις και ό,τι άλλο χρειασθεί….
Ας μην ξεχνάμε την πάλαι ποτέ πολύτιμη εφημερίδα μας «Η ΠΕΡΣΑΙΝΑ», πλουσιότατη σε ύλη και ενημερώσεις, και μοναδική για την εποχή που εκδίδετο, για ένα τόσο μικρό χωριό όπως η Πέρσαινα.
Δεν μπορώ να μην εκθειάσω και την δημιουργία, διατήρηση και συνεχή ενημέρωση, αφιλοκερδώς, από ένα πολύτιμο, ανεκτίμητο, φίλο του Συλλόγου, της τόσο ενημερωτικής ιστοσελίδας που ελάχιστοι για να μην πω απειροελάχιστοι Σύλλογοι έχουν την τύχη ν΄ απολαμβάνουν και πιο λίγα χωριά να προβάλλονται μέσω του διαδικτύου.
Άλλο ένα κόσμημα για την Πέρσαινα και μια πνευματική, πολιτισμική παρακαταθήκη είναι και η έκδοση, το 2009, του βιβλίου «Λαϊκός βίος και πολιτισμός της ΠΕΡΣΑΙΝΑΣ ΗΛΕΙΑΣ και της ευρύτερης περιοχής του οροπεδίου ΦΟΛΟΗΣ» της Χρυσούλας Αργυρακοπούλου-Δεπάστα, συζύγου του Παναγιώτη Αργυρακόπουλου [γιου του μακαριστού ιερέως παπά Μπέη, ας μου συγχωρηθεί το προσωνύμιο]. Το βιβλίο κάνει αναφορά με φωτογραφίες και υλικό, στον τρόπο ζωής, συνήθειες, ήθη και έθιμα και πολλά άλλα από την ζωή των παλαιοτέρων και νεωτέρων κατοίκων του χωριού μας. Είναι πράγματι μια παρακαταθήκη!
Ας μην παραβλέπουμε αυτές τις όχι και τόσο ευκαταφρόνητες προσπάθειες και προσφορές αυτών των ανθρώπων – φίλων του Συλλόγου και μια δημόσια αναγνώριση και ένα «ευχαριστώ» πολύ θα ωφελούσε και δεν θα έβλαπτε… Το μέγεθος της ανιδιοτελούς προσφοράς τους είναι πολύ μεγάλο.
Επίσης δεν πρέπει να παραβλέψουμε και τις προσφορές και την αγαστή συνεργασία συγχωριανών, μονίμων κατοίκων του χωριού, σε πολλές κοινωνικές εκδηλώσεις του Συλλόγου στο χωριό και όχι μόνο.
Αν δε, κάποτε, παρουσιάζεται και κάποιο πρόβλημα και εμείς έχουμε μια καλύτερη ιδέα ή λύση, την προβάλλουμε και τη λέμε – χωρίς μεμψιμοιρίες ή και πνεύμα κριτικής – έχοντας υπόψη, πως, τους φίλους μας τους συμβουλεύουμε ιδιαιτέρως και τους επαινούμε δημοσίως.
Όμως, αυτά για χθες και σήμερα.
Τώρα, όλοι μας πρέπει να προβληματιζόμαστε και για το μέλλον των Συλλόγων. Έρχονται χρόνια δύστυχα και δύσκολα, που θα δοκιμαστούν οι άνθρωποι και οι σχέσεις τους, οι χαρακτήρες και τα απωθημένα τους, σαν το χρυσάφι στη φωτιά και πρέπει να νοιαζόμαστε, όχι πως θα βολέψουμε μόνο τον εαυτό μας, αλλά τι θα προσφέρουμε και τι θα συνεισφέρουμε στις ανάγκες των συνανθρώπων μας. Άλλωστε, αυτά και μόνο είναι που μένουν για την υστεροφημία μας, σε τούτο τον κόσμο, όλοι φιλοξενούμενοι είμαστε, ερχόμαστε, βλέπουμε και φεύγουμε, χωρίς αποσκευές και ναύλα…
Οι επιχορηγήσεις του Κράτους προς τα Χωριά ιδίως πάνε …περίπατο και γι΄ αυτό, οι υποχρεώσεις των Συλλόγων θα μεγιστοποιηθούν και οι νέοι πρέπει να ετοιμαστούν. Να μη μας παρασύρουν τα πάθη, οι φθόνοι και οι κακίες, αλλά, να μας οδηγεί η λογική και της καρδιάς οι ρότες, αφού
«χρωστάμε σ΄ όσους ήλθαν, πέρασαν θα ‘ρθούνε θα περάσουν
κριτές, θα μας δικάσουν, οι αγέννητοι, οι νεκροί…».
Ας συνεχίσουμε με τους στόχους που δημιουργήθηκε ο Σύλλογος, με αγάπη, σωφροσύνη, αλληλεγγύη και ομόνοια... Όλοι για έναν και ένας για όλους…
Πολλές ευχές για τις γιορτές που έρχονται.
ΕΛΛΗΝΩΝ ΜΗΝΟΛΟΓΙΟ
Είναι πολύ δύσκολο να προσδιορισθή η εποχή κατά την οποία ο άνθρωπος άρχισε να μετρά τον χρόνο και να καθορίζη τα χρονικά του διαστήματα, αυτά δηλαδή που σήμερα γνωρίζουμε, το έτος, τον μήνα,την εβδομάδα και την ημέρα. Είναι όμως βέβαιο ότι εχρησιμοποίησε για την μέτρηση του χρόνου δύο ουράνια σώματα και αυτά δεν είναι άλλα από τον ΄Ηλιο και την Σελήνη.
΄Ο ΄Ηλιος είναι ο κυρίαρχος του πλανητικού μας συστήματος και «δημιουργός» των εποχών του έτους, αλλά η Σελήνη που με τις διαδοχικές επαναλαμβανόμενες φάσεις της κάθε 29 ημέρες, 12 ώρες, 44 λεπτά και 2,98 δευτερόλεπτα, υπήρξε για τους ανθρώπους το πολυτιμότερο σύμβολο για την μέτρηση του χρόνου .
Η ενασχόλησις με το μηνολόγιο των Αρχαίων Ελλήνων δεν είναι εύκολη υπόθεσις και αυτό συμβαίνει γιατί σε κάθε περιοχή υπήρχε διαφορετικό σύστημα χρονολογήσεως που βασίζεται κυρίως στους βασιλείς, στους άρχοντες, στους ιερείς και εκτός από αυτό το έτος υπολογιζόταν με διαφορετικό τρόπο, διαφορετική εποχή ενάρξεως, διαφορετικά ονόματα μηνών και άλλη η αριθμητική σειρά τους. Κοινή πάντως ήταν για όλους τους Έλληνες η χρήσις του Σεληνιακού ημερολογίου κάθ’ όσον η Σελήνη ήταν και σημαντικό λατρευτικό στοιχείο και από αυτήν επήρε το όνομά του ο μήνας, αφού σε πανάρχαια χρόνια την αποκαλούσαν μήνη.
Μας είναι γνωστά πολλά μηνολόγια των αρχαίων Ελλήνων όπως της Αττικής, των Λακεδαιμονίων, των Βοιωτών, Δελφών, Μακεδόνων, Κρητών, Σικελών, Κυπρίων, καθώς και των Ρωμαίων, Αιγυπτίων και άλλων αρχαίων λαών. Το πιο γνωστό όμως από τα αρχαία μηνολόγια ήταν το Αττικό και σ’ αυτό θα αναφερθούμε επ’ ολίγον για γνωριμία.
Το έτος στην αρχαία Αθήνα άρχιζε κατά το θερινό ηλιοστάσιο στις - 21 Ιουνίου σήμερα – και οι αττικοί μήνες είναι οι εξής :
α. Εκατομβαιών: είναι ο πρώτος μήνας του αττικού ημερολογίου , προέρχεται από μία λατρευτική επωνυμία του Απόλλωνος , όπου του προσέφεραν εκατό θυσίες ζώων.
β. Μεταγειτνιών: προέρχεται και αυτός ο δεύτερος μήνας, από το λατρευτικό επίθετο του μεταγειτνίου (γείτονος) Απόλλωνος.
γ. Βοηδρομιών: οφείλει και αυτός τα’ όνομά του σε εορτή του Απόλλωνος που ετελούσαν στις επτά του μηνός . Η έκτη του μηνός Βοηδρομιώνος ήταν επετειακή εορτή για την μάχη του Μαραθώνος και στις δέκα πέντε του ιδίου άρχιζαν οι εορτές των Ελευσινίων Μυστηρίων.
δ. Πυανεψιών: ονόμαζαν τον τέταρτο μήνα τους που άρχιζε με μιάν άλλη εορτή αφιερομένη στην Θεά Δήμητρα. Στις επτά του μηνός εόρταζαν προς τιμήν του Απόλλωνος και την ημέρα εκείνη έτρωγαν ένα πινάκιο (πιάτο) κυάμων(κουκιά) και λαχανικά, μέρος των οποίων προσέφεραν στον Θεό.
. ε. Μαιμακτηριών: με τον μήνα αυτόν, που είναι ο πέμπτος στην σειρά, άρχιζε η χειμερινή περίοδος και προερχόταν από ένα λατρευτικό επίθετο του Διός, ως Θεού του Ουρανού και των καιρικών φαινομένων .
στ. Ποσειδεών: ο έκτος μήνας του αττικού ημερολογίου και ήταν αφιερομένος στον Θεό Ποσειδώνα όπως υποδηλώνει και το όνομά του.
ζ. Γαμηλιών: το όνομα του επομένου μηνός, του Γαμηλιώνος, εσήμαινε τον μήνα του ιερού γάμου του Διός και της Ήρας, του οποίου η επέτειος εορταζόταν στις είκοσι έξι του μηνός.
η. Ανθεστηριών: σ’ αυτόν τον μήνα, τον όγδοο, ετελείτο μια μεγάλη εορτή του Διονύσου, τα Ανθεστήρια, που έδωσε τα’ όνομά της στον μήνα. Το όνομα προέρχεται από την λέξι άνθος και η εορτή εγινόταν τις ημέρες του έτους κατά την οποία εμφανίζονται οι πρώτοι κάλυκες (μπουμπούκια) στα δένδρα και στα άνθη.
θ. Ελαφηβολιών: είναι ο ένατος μήνας του αττικού έτους, επήρε τ’ όνομά του από την επωνυμία Ελαφηβόλιος, που αποδιδόταν στην Θεά Αρτέμιδα και σημαίνει αυτή που κτυπάει το ελάφι.
ι. Μουνυχιών: ο δέκατος μήνας του έτους, που επήρε τ’ όνομά του, όπως και ο προηγούμενος, από μία εορτή της Αρτέμιδος τα Μουνύχια. Εκτός των πολλών εορτών που ετελούντο αυτόν τον μήνα, εορτάζετο και η νίκη στην ναυμαχία της Σαλαμίνος.
ια. Θαργηλιών: ο ενδέκατος μήνας, που επήρε τ’ όνομά του από την σημαντικότερη εορτή του Απόλλωνος και της Αρτέμιδος τα Θαργήλια. Πίστευαν ότι η Θεά είχε γεννηθεί στις 6 του μηνός και ο Απόλλων στις 7. Έτσι οι δυό ημέρες σχημάτιζαν μία εορτή κατά την οποία ,στην Αθήνα κυρίως, η τιμωμένη θεότητα ήταν ο Απόλλων.
ιβ. Σκιροφοριών: ο τελευταίος μήνας του αττικού ημερολογίου και έλαβε τ’ όνομά του από την ομώνυμη εορτή τα Σκιροφόρια ή Σκίρα προς τιμήν της Δήμητρος και της κόρης της Περσεφόνης.
Αυτοί είναι οι δώδεκα μήνες που για αιώνες εχρησιμοποιούσαν οι κάτοικοι της Αττικής, βασισμένοι σε ιεροπραξίες εορτών . Οι αρχαίοι Έλληνες είχαν χωρίσει τον μήνα σε τρία δεκαήμερα, όπου το πρώτο αποκαλούσαν «ιστάμενο» το δεύτερο «μέσον» και το τρίτον «φθίνον». Έτσι όταν ήθελαν να πουν, όπως σήμερα θα λέγαμε παραδείγματος χάριν 7 Ιανουαρίου,θα έλεγαν: ημέρα εβδόμη ισταμένου ή για την 17η : ημέρα εβδόμη μεσούντος, ή για την 27η: ημέρα εβδόμη φθίνοντος του μηνός Γαμηλιώνος.
Αργότερα, κατά την ρωμαϊκή εποχή, οι ημέρες της εβδομάδος έλαβαν τα εξής ονόματα: ημέρα Σελήνης αποκαλούσαν την σημερινή Δευτέρα, ημέρα Άρεως την Τρίτη, την Τετάρτη ημέρα Ερμού, ημέρα Αφροδίτης την Πέμπτη, ημέρα Διός την Παρασκευή, το Σάββατον ημέρα Κρόνου και την Κυριακή την αποκαλούσαν ημέρα του Ήλιου. Τα σημερινά ονόματα των ημερών της εβδομάδος εθεσπίσθησαν με την επικράτηση του Χριστιανισμού στην ρωμαϊκή αυτοκρατορία και είναι ιουδαϊκής προελεύσεως.
΄Ολοι οι αρχαίοι Έλληνες μετρούσαν τα χρόνια από το έτος 776 π.χ., έτος κατά το οποίο άρχισαν να καταγράφονται στους Ολυμπιακούς Αγώνες οι Ολυμπιονίκες, με πρώτον τον Ηλείο Κόροιβο που κέρδισε στο τρέξιμο .Η χρονολογία πχ της μάχης των Θερμοπυλών και της ναυμαχίας της Σαλαμίνος, δίδεται από τους αρχαίους στο πρώτο έτος της 75ης Ολυμπιάδος. Ημπορεί κανείς να πολλαπλασιάση τον αριθμό της προηγουμένης Ολυμπιάδος (74ης) επί 4 (κάθε τέσσερα χρόνια εγίνοντο οι αγώνες) και το γινόμενο (296) να το αφαιρέση από το 776, οπότε έχει την πρό Χριστού χρονολογία, το 480 που ξέρομε από τα σχολικά μας βιβλία ότι έγιναν τα προαναφερθέντα ιστορικά γεγονότα. Σήμερα, εάν μετρούσαμε τα χρόνια όπως οι προγονοί μας, θα είμαστε στο τρίτο έτος της 695ης Ολυμπιάδος.
α. Ιανουάριος: οι Ρωμαίοι για να τιμήσουν τον Θεό Ιανό έδωσαν τ’ όνομά του σ’ αύτόν τον μήνα. Ο Ιανός δεν ήταν άλλος από τον δικό μας τον Θεό Κρόνο που ήταν, κατά την παράδοση, ο πρώτος βασιλεύς της χώρας του Λατίου (Ιταλίας) προερχόμενος από την Πελοπόννησο και κατά τα μυθολογούμενα, αυτός είναι που δίδαξε στους κατοίκους της Ιταλίας τις πρώτες μεγάλες τέχνες, απαραίτητες για τις βιοτικές ανάγκες των ανθρώπων, την γεωργία, την ναυπήγηση πλοίων, και την κοπή νομισμάτων. Ο Ιανουάριος αρχικά ήταν ο ενδέκατος μήνας, κατόπιν έγινε ο πρώτος του χρόνου. Από το 153 π.χ. η πρώτη Ιανουαρίου καθιερώθη να περιβάλλωνται το αξίωμά των οι Ρωμαίοι Υπατοι. Κατά την ημέρα εκείνη ετελούντο διάφορες οργιαστικές (όργιο σημαίνει ιερό και όχι η σημερινή του έννοια) τελετές, γι’ αυτό η πρώτη Ιανουαρίου κατά την πρώτη χριστιανική περίοδο δεν εορτάζετο, όπως σήμερα, γιατί ήταν συνδεδεμένη με την εθνική λατρεία. Τον 10ον αιώνα ,όταν σιγά – σιγά είχαν εκλείψει τα παλαιά έθιμα, επετράπει, από την χριστιανική Εκκλησία να εορτάζεται η ημέρα αυτή κατά τον τρόπο που σήμερα γνωρίζουμε.
β. Φεβρουάριος: ο δεύτερος μήνας του ημερολογίου , το όνομά του προέρχεται από το λατινικό Φεβρουάρε που σημαίνει καθαρίζω, διότι κατά την διάρκεια του μηνός ετελούντο στην Ρώμη εορτές καθαρμού και εξαγνισμού.
γ. Μάρτιος: Ο Ρωμύλος, εθνικός ήρωας των Ρωμαίων ιδρυτής της Ρώμης και πρώτος βασιλεύς της, για να τιμήση τον πατέρα του Θεό Άρη (λατ. Μάρς) έδωσε στον μήνα αυτόν τ’ όνομά του ως γενάρχου των Ρωμαίων. Κατά τον μήνα Μάρτιο ο Ήλιος ευρίσκεται στον αστερισμό των ιχθύων και στις 20 προς 21 του μηνός , που συμπίπτει η εαρινή ισημερία, αρχίζει η άνοιξις. Τα λαϊκά προσωνύμια του μηνός Μαρτίου είναι πολλά, τα περισσότερα έχουν την προέλευσί των στις παρατηρούμενες μεταβολές του καιρού.
δ. Απρίλιος: ο τέταρτος μήνας του έτους κατά το Ιουλιανό και Γρηγοριανό ημερολόγιο, κατά το Ρωμαϊκό ο δεύτερος . Το όνομά του προέρχεται από το λατινικό απερίρε ή απερίλε που σημαίνει ανοίγω καθ’ ότι τον Απρίλιο ανοίγουν τα δένδρα. Ο μήνας από τους αρχαίους ήταν αφιερωμένος στην Θεά Αφροδίτη και κατά την 23ην ημέρα εώρταζαν τα « βινάλια πριόρια» δηλαδή τα οινοφόρια, όπου εδοκίμαζαν το νέο κρασί. Στην νεοελληνική λαογραφία ο Απρίλιος καλείται Λαμπριάτης και Αγιοργίτης.
ε. Μάϊος: Ο Μέγας ιερεύς του Απόλλωνος στους Δελφούς Πλούταρχος, στον βίο Νουμά γράφει πως ο μήνας Μάϊος οφείλει τ’ όνομά του στην μητέρα του Θεού Ερμή την Μαίαν, διότι ήταν αφιερωμένος εις τον Ερμή. Οι νεοελληνικές παραδόσεις για τον μήνα Μαϊο είναι πάρα πολλές, ιδιαίτερα θεωρείται μήνας της μαγείας ένεκα του ομοήχου, αλλά και μήνας των ανθέων από τα πανάρχαια χρόνια, όπου οι κάτοικοι των ελληνικών χωρών την παραμονή της 1ης Μαϊου πήγαιναν κατά το βραδάκι στην εξοχή να προϋπαντήσουν και να «πιάσουν» τον Μάη, έθιμο που έφθασε μέχρι τις ημέρες μας. Η πρώτη Μαϊου ή πρωτομαγιά όπως λέγεται, ωρίσθη και ημέρα της εργατιάς από το Διεθνές Εργατικό Συνέδριο των Παρισίων το 1889, εις ανάμνησιν της μεγάλης εργατικής απεργίας και των θυμάτων της που έγινε στο Σικάγο των ΗΠΑ, για την καθιέρωση της οκτάωρης εργασίας με το σύνθημα «οκτώ ώρες δουλειά οκτώ ώρες ψυχαγωγία και οκτώ ώρες ύπνο».
στ. Ιούνιος: ωνομάσθηκε έτσι προς τιμήν της ρωμαϊκής Θεάς Ζούνο, που δεν είναι άλλη από την δική μας Ήρα. Από τον ελληνικό λαό καλείται «θεριστής», διότι είναι μήνας του θερισμού των δημητριακών σε πολλές περιοχές της Ελλάδος.
ζ. Ιούλιος: ο αυτοκράτωρ και μεγάλος Αρχιερεύς Ιούλιος Καίσαρ, έχοντας διαπιστώσει την ουσιαστική ημερολογιακή δυσαρμονία με τις αντίστοιχες κλιματολογικές εποχές του έτους, αποφάσισε να πραγματοποιήση δραστική παρέμβαση στο σεληνοηλιακό ημερολόγιο που τότε επικρατούσε «του Νουμά Πομπίλιου». Τα ημερολογιακά σφάλματα είχαν συσσωρευθεί και η αταξία ήταν τέτοια που παραδοσιακές εορτές της ανοίξεως εορτάζοντο σχεδόν το φθινόπωρο και οι χειμερινές εορτές περίπου το καλοκαίρι. Τον μεγάλο αυτόν Ρωμαίο Στρατηγό και Πολιτικό εδολοφόνησαν το 44 π.χ. στις 15 Μαρτίου και ο Μάρκος Αντώνιος μετονόμασε τον μήνα Κουιντίλιο, κατά τον οποίο είχε γεννηθεί ο Ιούλιος Καίσαρ, σε μήνα Ιούλιο. Η αλλαγή αυτή επικυρώθηκε από την ρωμαϊκή Σύγκλητο και έτσι το όνομα του μηνός έφθασε μέχρι τις ημέρες μας . Από τον λαό μας ο Ιούλιος καλείται αλωνάρης και αλωνιστής, διότι σ’ αύτόν γίνεται το αλώνισμα των δημητριακών.
η. Αύγουστος: ο αυτοκράτορας Οκταβιανός χαρακτηρίσθηκε από την ρωμαϊκή Σύγκλητο πρόσωπο ιερό, αφού σύμφωνα με τον χρησμό του 43 πχ οι ίδιοι οι Θεοί τον είχαν εκλέξει ως όμοιόν τους και γι’ αυτό απεκλήθη Αύγουστος, που σημαίνει ο σεβαστός. Από την εποχή εκείνη και μετά έγινε για τους αυτοκράτορες ο υπέρτατος τιμητικός τίτλος, τόσον της ρωμαϊκής όσον και της βυζαντινής αυτοκρατορίας ,ιδιαίτερα τις γυναίκες και αδελφές του αυτοκράτορος τις προσφωνούσαν Αυγούστες. Έτσι προς τιμήν του Οκταβιανού –Αυγούστου απεκλίθη ο έκτος μήνας Σεξτίλιος σε Αύγουστο όπως και σήμερα τον αποκαλούμε
θ. Σεπτέμβριος: ο ένατος μήνας του σημερινού ημερολογίου, ήταν έβδομος του ρωμαϊκού και προέρχεται από το Σεπτέν , που σημαίνει επτά, φθάνοντας έτσι ως τις ημέρες μας. Κατά τους βυζαντινούς χρόνους ο Σεπτέμβριος ήταν ο πρώτος μήνας του ημερολογίου όπως συνεχίζεται και σήμερα από την Ορθόδοξη Ανατολική Εκκλησία, η οποία εορτάζει την 1η Σεπτεμβρίου ως αρχή του Ινδίκτου (ίνδικτος είναι δεκαπενταετής χρονικός κύκλος για την μέτρηση του χρόνου. Εφαρμόσθηκε επισήμως επί Μ. Κωνσταντίνου το 312 μ. χ. και στην Δύση εγκαταλείφθηκε από τον 11ον αιώνα )οπότε αρχίζει και το εκκλησιαστικό έτος.
ι. Οκτώβριος: αρχικά ήταν ο όγδοος μήνας του έτους, (εξ’ ού και τα’ όνομά του) όταν το έτος άρχιζε από τον Μάρτιο και οι μήνες Ιανουάριος – Φεβρουάριος ήσαν ,όπως στην αρχή εγράφη, πρόσθετοι μήνες μετά τον Δεκέμβριο. Οι Ρωμαίοι στις 15 του μηνός εθυσίαζαν στο Πεδίον του Άρεως εξιλαστήριον ίππον (άλογο) ο ονομαζόμενος οκταβιανός ίππος, οπότε ετελούντο ευχαριστήριοι καθαρμοί υπέρ ευοδώσεως των νέων σπαρτών, αφού ο Οκτώβριος ήταν ο καταλληλότερος μήνας για την σπορά των αγρών.
ια. Νοέμβριος: ο ενδέκατος μήνας του σημερινού ημερολογίου και ένατος του ρωμαϊκού απ’ όπου και το όνομά του (λατ. Νοέμπερ = 9). Από τον ελληνικό λαό ο Νοέμβριος καλείται και σποριάς.
ιβ. Δεκέμβριος: οι Ρωμαίοι από την εποχή του Ρωμύλου ελάμβαναν ως αρχή του χρόνου την εαρινή ισημερία και γι’ αυτό ο Δεκέμβριος ήταν ο δέκατος μήνας όπως φανερώνει και τ’ όνομά του από το λατινικό ντέτσεμ = 10, με την αλλαγή του ημερολογίου έλαβε την δωδέκατη σημερινή θέση του μηνολογίου.
Η αντιστοιχία του σημερινού μηνολογίου με το αρχαίο αττικό είναι περίπου η εξής: Ιανουάριος = Γαμηλιών, Φεβρουάριος = Ανθεστηριών, Μάρτιος = Ελαφηβολιών, Απρίλιος = Μουνυχιών, Μάϊος = Θαργηλιών, Ιούνιος = Σκιροφοριών, Ιούλιος = Εκατομβαιών, Αύγουστος = Μεταγειτνιών, Σεπτέμβριος = Βοηδρομιών, Οκτώβριος = Πυανεψιών, Νοέμβριος = Μαιμακτηριών, Δεκέμβριος = Ποσειδεών.
Είναι γνωστόν ότι από την στιγμή που ο χριστιανισμός εμφανίστηκε ως δόγμα, όλες οι τάσεις του τα έβαλαν με τον Ελληνισμό τον οποίον θεωρούσαν εμπόδιο στην διάδοση των θεολογικών ιδεών τους. Για όλα τα δεινά που είχαν συμβεί μέχρι τότε στον κόσμο ,πίστευαν ότι έφταιγαν οι θεωρίες των Φιλοσόφων και γενικά τα Ήθη και τα Έθιμα των Ελλήνων. Τόσο μεγάλο ήταν το μίσος των χριστιανών εναντίων των Ελλήνων, από το τέλος του 2ου μ.Χ. Αιώνος, που δεν άφησαν όρθιο κανένα ιερόν των στο πέρασμά τους (βλπ. Λιβάνιος- Υπέρ των Ελληνικών Ναών, Ι. Μαλάλας –Χρονογραφία Κέλσος – Αληθής Λόγος, Πορφύριος – Κατά Χριστιανών κ.α.)
Γι’ αυτό είναι απορίας άξιον πώς οι χριστιανοί εδέχθησαν το ρωμαϊκό μηνολόγιο που μέρος του έχει αρχαιοελληνικές προεκτάσεις, αφού όπως είδαμε παραπάνω τέσσερεις από τους δώδεκα μήνες έχουν ονόματα Ελλήνων Θεών τιμώντας τους. Ίσως, τα πολλά μηνολόγια των χωρών της ρωμαϊκής αυτοκρατορίας και ο μετέπειτα χωρισμός του χριστιανισμού σε δύο μεγάλες αντιμαχόμενες Εκκλησίες, την Ανατολική Ορθόδοξη και την Καθολική Δυτική και ο αγώνας τους ποια θα επικρατήση στον χριστιανικό κόσμο, φαίνεται ότι δεν άφησαν χρόνο για ενασχόληση με το «ειδωλολατρικό» μηνολόγιο, το οποίο γλύτωσε και έφθασε μέχρι τις ημέρες μας διευκολύνοντας την ζωή μας.
ΒΑΣ. ( ΛΑΚΗΣ ) ΑΡΓΥΡΟΠΟΥΛΟΣ
΄Ο ΄Ηλιος είναι ο κυρίαρχος του πλανητικού μας συστήματος και «δημιουργός» των εποχών του έτους, αλλά η Σελήνη που με τις διαδοχικές επαναλαμβανόμενες φάσεις της κάθε 29 ημέρες, 12 ώρες, 44 λεπτά και 2,98 δευτερόλεπτα, υπήρξε για τους ανθρώπους το πολυτιμότερο σύμβολο για την μέτρηση του χρόνου .
Η ενασχόλησις με το μηνολόγιο των Αρχαίων Ελλήνων δεν είναι εύκολη υπόθεσις και αυτό συμβαίνει γιατί σε κάθε περιοχή υπήρχε διαφορετικό σύστημα χρονολογήσεως που βασίζεται κυρίως στους βασιλείς, στους άρχοντες, στους ιερείς και εκτός από αυτό το έτος υπολογιζόταν με διαφορετικό τρόπο, διαφορετική εποχή ενάρξεως, διαφορετικά ονόματα μηνών και άλλη η αριθμητική σειρά τους. Κοινή πάντως ήταν για όλους τους Έλληνες η χρήσις του Σεληνιακού ημερολογίου κάθ’ όσον η Σελήνη ήταν και σημαντικό λατρευτικό στοιχείο και από αυτήν επήρε το όνομά του ο μήνας, αφού σε πανάρχαια χρόνια την αποκαλούσαν μήνη.
Μας είναι γνωστά πολλά μηνολόγια των αρχαίων Ελλήνων όπως της Αττικής, των Λακεδαιμονίων, των Βοιωτών, Δελφών, Μακεδόνων, Κρητών, Σικελών, Κυπρίων, καθώς και των Ρωμαίων, Αιγυπτίων και άλλων αρχαίων λαών. Το πιο γνωστό όμως από τα αρχαία μηνολόγια ήταν το Αττικό και σ’ αυτό θα αναφερθούμε επ’ ολίγον για γνωριμία.
Το έτος στην αρχαία Αθήνα άρχιζε κατά το θερινό ηλιοστάσιο στις - 21 Ιουνίου σήμερα – και οι αττικοί μήνες είναι οι εξής :
α. Εκατομβαιών: είναι ο πρώτος μήνας του αττικού ημερολογίου , προέρχεται από μία λατρευτική επωνυμία του Απόλλωνος , όπου του προσέφεραν εκατό θυσίες ζώων.
β. Μεταγειτνιών: προέρχεται και αυτός ο δεύτερος μήνας, από το λατρευτικό επίθετο του μεταγειτνίου (γείτονος) Απόλλωνος.
γ. Βοηδρομιών: οφείλει και αυτός τα’ όνομά του σε εορτή του Απόλλωνος που ετελούσαν στις επτά του μηνός . Η έκτη του μηνός Βοηδρομιώνος ήταν επετειακή εορτή για την μάχη του Μαραθώνος και στις δέκα πέντε του ιδίου άρχιζαν οι εορτές των Ελευσινίων Μυστηρίων.
δ. Πυανεψιών: ονόμαζαν τον τέταρτο μήνα τους που άρχιζε με μιάν άλλη εορτή αφιερομένη στην Θεά Δήμητρα. Στις επτά του μηνός εόρταζαν προς τιμήν του Απόλλωνος και την ημέρα εκείνη έτρωγαν ένα πινάκιο (πιάτο) κυάμων(κουκιά) και λαχανικά, μέρος των οποίων προσέφεραν στον Θεό.
. ε. Μαιμακτηριών: με τον μήνα αυτόν, που είναι ο πέμπτος στην σειρά, άρχιζε η χειμερινή περίοδος και προερχόταν από ένα λατρευτικό επίθετο του Διός, ως Θεού του Ουρανού και των καιρικών φαινομένων .
στ. Ποσειδεών: ο έκτος μήνας του αττικού ημερολογίου και ήταν αφιερομένος στον Θεό Ποσειδώνα όπως υποδηλώνει και το όνομά του.
ζ. Γαμηλιών: το όνομα του επομένου μηνός, του Γαμηλιώνος, εσήμαινε τον μήνα του ιερού γάμου του Διός και της Ήρας, του οποίου η επέτειος εορταζόταν στις είκοσι έξι του μηνός.
η. Ανθεστηριών: σ’ αυτόν τον μήνα, τον όγδοο, ετελείτο μια μεγάλη εορτή του Διονύσου, τα Ανθεστήρια, που έδωσε τα’ όνομά της στον μήνα. Το όνομα προέρχεται από την λέξι άνθος και η εορτή εγινόταν τις ημέρες του έτους κατά την οποία εμφανίζονται οι πρώτοι κάλυκες (μπουμπούκια) στα δένδρα και στα άνθη.
θ. Ελαφηβολιών: είναι ο ένατος μήνας του αττικού έτους, επήρε τ’ όνομά του από την επωνυμία Ελαφηβόλιος, που αποδιδόταν στην Θεά Αρτέμιδα και σημαίνει αυτή που κτυπάει το ελάφι.
ι. Μουνυχιών: ο δέκατος μήνας του έτους, που επήρε τ’ όνομά του, όπως και ο προηγούμενος, από μία εορτή της Αρτέμιδος τα Μουνύχια. Εκτός των πολλών εορτών που ετελούντο αυτόν τον μήνα, εορτάζετο και η νίκη στην ναυμαχία της Σαλαμίνος.
ια. Θαργηλιών: ο ενδέκατος μήνας, που επήρε τ’ όνομά του από την σημαντικότερη εορτή του Απόλλωνος και της Αρτέμιδος τα Θαργήλια. Πίστευαν ότι η Θεά είχε γεννηθεί στις 6 του μηνός και ο Απόλλων στις 7. Έτσι οι δυό ημέρες σχημάτιζαν μία εορτή κατά την οποία ,στην Αθήνα κυρίως, η τιμωμένη θεότητα ήταν ο Απόλλων.
ιβ. Σκιροφοριών: ο τελευταίος μήνας του αττικού ημερολογίου και έλαβε τ’ όνομά του από την ομώνυμη εορτή τα Σκιροφόρια ή Σκίρα προς τιμήν της Δήμητρος και της κόρης της Περσεφόνης.
Αυτοί είναι οι δώδεκα μήνες που για αιώνες εχρησιμοποιούσαν οι κάτοικοι της Αττικής, βασισμένοι σε ιεροπραξίες εορτών . Οι αρχαίοι Έλληνες είχαν χωρίσει τον μήνα σε τρία δεκαήμερα, όπου το πρώτο αποκαλούσαν «ιστάμενο» το δεύτερο «μέσον» και το τρίτον «φθίνον». Έτσι όταν ήθελαν να πουν, όπως σήμερα θα λέγαμε παραδείγματος χάριν 7 Ιανουαρίου,θα έλεγαν: ημέρα εβδόμη ισταμένου ή για την 17η : ημέρα εβδόμη μεσούντος, ή για την 27η: ημέρα εβδόμη φθίνοντος του μηνός Γαμηλιώνος.
Αργότερα, κατά την ρωμαϊκή εποχή, οι ημέρες της εβδομάδος έλαβαν τα εξής ονόματα: ημέρα Σελήνης αποκαλούσαν την σημερινή Δευτέρα, ημέρα Άρεως την Τρίτη, την Τετάρτη ημέρα Ερμού, ημέρα Αφροδίτης την Πέμπτη, ημέρα Διός την Παρασκευή, το Σάββατον ημέρα Κρόνου και την Κυριακή την αποκαλούσαν ημέρα του Ήλιου. Τα σημερινά ονόματα των ημερών της εβδομάδος εθεσπίσθησαν με την επικράτηση του Χριστιανισμού στην ρωμαϊκή αυτοκρατορία και είναι ιουδαϊκής προελεύσεως.
΄Ολοι οι αρχαίοι Έλληνες μετρούσαν τα χρόνια από το έτος 776 π.χ., έτος κατά το οποίο άρχισαν να καταγράφονται στους Ολυμπιακούς Αγώνες οι Ολυμπιονίκες, με πρώτον τον Ηλείο Κόροιβο που κέρδισε στο τρέξιμο .Η χρονολογία πχ της μάχης των Θερμοπυλών και της ναυμαχίας της Σαλαμίνος, δίδεται από τους αρχαίους στο πρώτο έτος της 75ης Ολυμπιάδος. Ημπορεί κανείς να πολλαπλασιάση τον αριθμό της προηγουμένης Ολυμπιάδος (74ης) επί 4 (κάθε τέσσερα χρόνια εγίνοντο οι αγώνες) και το γινόμενο (296) να το αφαιρέση από το 776, οπότε έχει την πρό Χριστού χρονολογία, το 480 που ξέρομε από τα σχολικά μας βιβλία ότι έγιναν τα προαναφερθέντα ιστορικά γεγονότα. Σήμερα, εάν μετρούσαμε τα χρόνια όπως οι προγονοί μας, θα είμαστε στο τρίτο έτος της 695ης Ολυμπιάδος.
- Οι εσωτερικές αντιθέσεις, οι εξεγέρσεις και οι πόλεμοι μεταξύ των Ελλήνων, εδημιούργησαν τις ευνοϊκές συνθήκες για επέμβαση της Ρώμης στα εσωτερικά των ελληνικών πόλεων. Το 146 π.χ. μετά από αρκετούς πολέμους οι ελληνικές χώρες υποδουλώθηκαν στους Ρωμαίους ,που δέχονται εφεξής τις νέες πολιτικοκοινωνικές συνθήκες. Μία από τις συνθήκες αυτές είναι και το μηνολόγιο της Ρώμης, που η καθιέρωσίς του αποδίδεται στον Πομπίλιο Νουμά, τον δεύτερο βασιλέα της (715-672). Το αρχικό ρωμαϊκό μηνολόγιο άρχιζε από την εαρινή (ανοιξιάτικη) ισημερία και είχε τους εξής μήνες: Μάρτιο, Απρίλιο, Μάϊο, Ιούνιο, Κουιντίλιο, Σεξτίλιο, Σεπτέμβριο, Οκτώβριο, Νοέμβριο, Δεκέμβριο και από το 46 π.χ. ο Ιούλιος Καίσαρ με υπόδειξη του Έλληνος αστρονόμου και μαθηματικού Σωσιγένη από την Αλεξάνδρεια, πρόσθεσε τον Ιανουάριο και τον Φεβρουάριο έχοντας έτσι την οριστική δωδεκάμηνη μορφή του.
α. Ιανουάριος: οι Ρωμαίοι για να τιμήσουν τον Θεό Ιανό έδωσαν τ’ όνομά του σ’ αύτόν τον μήνα. Ο Ιανός δεν ήταν άλλος από τον δικό μας τον Θεό Κρόνο που ήταν, κατά την παράδοση, ο πρώτος βασιλεύς της χώρας του Λατίου (Ιταλίας) προερχόμενος από την Πελοπόννησο και κατά τα μυθολογούμενα, αυτός είναι που δίδαξε στους κατοίκους της Ιταλίας τις πρώτες μεγάλες τέχνες, απαραίτητες για τις βιοτικές ανάγκες των ανθρώπων, την γεωργία, την ναυπήγηση πλοίων, και την κοπή νομισμάτων. Ο Ιανουάριος αρχικά ήταν ο ενδέκατος μήνας, κατόπιν έγινε ο πρώτος του χρόνου. Από το 153 π.χ. η πρώτη Ιανουαρίου καθιερώθη να περιβάλλωνται το αξίωμά των οι Ρωμαίοι Υπατοι. Κατά την ημέρα εκείνη ετελούντο διάφορες οργιαστικές (όργιο σημαίνει ιερό και όχι η σημερινή του έννοια) τελετές, γι’ αυτό η πρώτη Ιανουαρίου κατά την πρώτη χριστιανική περίοδο δεν εορτάζετο, όπως σήμερα, γιατί ήταν συνδεδεμένη με την εθνική λατρεία. Τον 10ον αιώνα ,όταν σιγά – σιγά είχαν εκλείψει τα παλαιά έθιμα, επετράπει, από την χριστιανική Εκκλησία να εορτάζεται η ημέρα αυτή κατά τον τρόπο που σήμερα γνωρίζουμε.
β. Φεβρουάριος: ο δεύτερος μήνας του ημερολογίου , το όνομά του προέρχεται από το λατινικό Φεβρουάρε που σημαίνει καθαρίζω, διότι κατά την διάρκεια του μηνός ετελούντο στην Ρώμη εορτές καθαρμού και εξαγνισμού.
γ. Μάρτιος: Ο Ρωμύλος, εθνικός ήρωας των Ρωμαίων ιδρυτής της Ρώμης και πρώτος βασιλεύς της, για να τιμήση τον πατέρα του Θεό Άρη (λατ. Μάρς) έδωσε στον μήνα αυτόν τ’ όνομά του ως γενάρχου των Ρωμαίων. Κατά τον μήνα Μάρτιο ο Ήλιος ευρίσκεται στον αστερισμό των ιχθύων και στις 20 προς 21 του μηνός , που συμπίπτει η εαρινή ισημερία, αρχίζει η άνοιξις. Τα λαϊκά προσωνύμια του μηνός Μαρτίου είναι πολλά, τα περισσότερα έχουν την προέλευσί των στις παρατηρούμενες μεταβολές του καιρού.
δ. Απρίλιος: ο τέταρτος μήνας του έτους κατά το Ιουλιανό και Γρηγοριανό ημερολόγιο, κατά το Ρωμαϊκό ο δεύτερος . Το όνομά του προέρχεται από το λατινικό απερίρε ή απερίλε που σημαίνει ανοίγω καθ’ ότι τον Απρίλιο ανοίγουν τα δένδρα. Ο μήνας από τους αρχαίους ήταν αφιερωμένος στην Θεά Αφροδίτη και κατά την 23ην ημέρα εώρταζαν τα « βινάλια πριόρια» δηλαδή τα οινοφόρια, όπου εδοκίμαζαν το νέο κρασί. Στην νεοελληνική λαογραφία ο Απρίλιος καλείται Λαμπριάτης και Αγιοργίτης.
ε. Μάϊος: Ο Μέγας ιερεύς του Απόλλωνος στους Δελφούς Πλούταρχος, στον βίο Νουμά γράφει πως ο μήνας Μάϊος οφείλει τ’ όνομά του στην μητέρα του Θεού Ερμή την Μαίαν, διότι ήταν αφιερωμένος εις τον Ερμή. Οι νεοελληνικές παραδόσεις για τον μήνα Μαϊο είναι πάρα πολλές, ιδιαίτερα θεωρείται μήνας της μαγείας ένεκα του ομοήχου, αλλά και μήνας των ανθέων από τα πανάρχαια χρόνια, όπου οι κάτοικοι των ελληνικών χωρών την παραμονή της 1ης Μαϊου πήγαιναν κατά το βραδάκι στην εξοχή να προϋπαντήσουν και να «πιάσουν» τον Μάη, έθιμο που έφθασε μέχρι τις ημέρες μας. Η πρώτη Μαϊου ή πρωτομαγιά όπως λέγεται, ωρίσθη και ημέρα της εργατιάς από το Διεθνές Εργατικό Συνέδριο των Παρισίων το 1889, εις ανάμνησιν της μεγάλης εργατικής απεργίας και των θυμάτων της που έγινε στο Σικάγο των ΗΠΑ, για την καθιέρωση της οκτάωρης εργασίας με το σύνθημα «οκτώ ώρες δουλειά οκτώ ώρες ψυχαγωγία και οκτώ ώρες ύπνο».
στ. Ιούνιος: ωνομάσθηκε έτσι προς τιμήν της ρωμαϊκής Θεάς Ζούνο, που δεν είναι άλλη από την δική μας Ήρα. Από τον ελληνικό λαό καλείται «θεριστής», διότι είναι μήνας του θερισμού των δημητριακών σε πολλές περιοχές της Ελλάδος.
ζ. Ιούλιος: ο αυτοκράτωρ και μεγάλος Αρχιερεύς Ιούλιος Καίσαρ, έχοντας διαπιστώσει την ουσιαστική ημερολογιακή δυσαρμονία με τις αντίστοιχες κλιματολογικές εποχές του έτους, αποφάσισε να πραγματοποιήση δραστική παρέμβαση στο σεληνοηλιακό ημερολόγιο που τότε επικρατούσε «του Νουμά Πομπίλιου». Τα ημερολογιακά σφάλματα είχαν συσσωρευθεί και η αταξία ήταν τέτοια που παραδοσιακές εορτές της ανοίξεως εορτάζοντο σχεδόν το φθινόπωρο και οι χειμερινές εορτές περίπου το καλοκαίρι. Τον μεγάλο αυτόν Ρωμαίο Στρατηγό και Πολιτικό εδολοφόνησαν το 44 π.χ. στις 15 Μαρτίου και ο Μάρκος Αντώνιος μετονόμασε τον μήνα Κουιντίλιο, κατά τον οποίο είχε γεννηθεί ο Ιούλιος Καίσαρ, σε μήνα Ιούλιο. Η αλλαγή αυτή επικυρώθηκε από την ρωμαϊκή Σύγκλητο και έτσι το όνομα του μηνός έφθασε μέχρι τις ημέρες μας . Από τον λαό μας ο Ιούλιος καλείται αλωνάρης και αλωνιστής, διότι σ’ αύτόν γίνεται το αλώνισμα των δημητριακών.
η. Αύγουστος: ο αυτοκράτορας Οκταβιανός χαρακτηρίσθηκε από την ρωμαϊκή Σύγκλητο πρόσωπο ιερό, αφού σύμφωνα με τον χρησμό του 43 πχ οι ίδιοι οι Θεοί τον είχαν εκλέξει ως όμοιόν τους και γι’ αυτό απεκλήθη Αύγουστος, που σημαίνει ο σεβαστός. Από την εποχή εκείνη και μετά έγινε για τους αυτοκράτορες ο υπέρτατος τιμητικός τίτλος, τόσον της ρωμαϊκής όσον και της βυζαντινής αυτοκρατορίας ,ιδιαίτερα τις γυναίκες και αδελφές του αυτοκράτορος τις προσφωνούσαν Αυγούστες. Έτσι προς τιμήν του Οκταβιανού –Αυγούστου απεκλίθη ο έκτος μήνας Σεξτίλιος σε Αύγουστο όπως και σήμερα τον αποκαλούμε
θ. Σεπτέμβριος: ο ένατος μήνας του σημερινού ημερολογίου, ήταν έβδομος του ρωμαϊκού και προέρχεται από το Σεπτέν , που σημαίνει επτά, φθάνοντας έτσι ως τις ημέρες μας. Κατά τους βυζαντινούς χρόνους ο Σεπτέμβριος ήταν ο πρώτος μήνας του ημερολογίου όπως συνεχίζεται και σήμερα από την Ορθόδοξη Ανατολική Εκκλησία, η οποία εορτάζει την 1η Σεπτεμβρίου ως αρχή του Ινδίκτου (ίνδικτος είναι δεκαπενταετής χρονικός κύκλος για την μέτρηση του χρόνου. Εφαρμόσθηκε επισήμως επί Μ. Κωνσταντίνου το 312 μ. χ. και στην Δύση εγκαταλείφθηκε από τον 11ον αιώνα )οπότε αρχίζει και το εκκλησιαστικό έτος.
ι. Οκτώβριος: αρχικά ήταν ο όγδοος μήνας του έτους, (εξ’ ού και τα’ όνομά του) όταν το έτος άρχιζε από τον Μάρτιο και οι μήνες Ιανουάριος – Φεβρουάριος ήσαν ,όπως στην αρχή εγράφη, πρόσθετοι μήνες μετά τον Δεκέμβριο. Οι Ρωμαίοι στις 15 του μηνός εθυσίαζαν στο Πεδίον του Άρεως εξιλαστήριον ίππον (άλογο) ο ονομαζόμενος οκταβιανός ίππος, οπότε ετελούντο ευχαριστήριοι καθαρμοί υπέρ ευοδώσεως των νέων σπαρτών, αφού ο Οκτώβριος ήταν ο καταλληλότερος μήνας για την σπορά των αγρών.
ια. Νοέμβριος: ο ενδέκατος μήνας του σημερινού ημερολογίου και ένατος του ρωμαϊκού απ’ όπου και το όνομά του (λατ. Νοέμπερ = 9). Από τον ελληνικό λαό ο Νοέμβριος καλείται και σποριάς.
ιβ. Δεκέμβριος: οι Ρωμαίοι από την εποχή του Ρωμύλου ελάμβαναν ως αρχή του χρόνου την εαρινή ισημερία και γι’ αυτό ο Δεκέμβριος ήταν ο δέκατος μήνας όπως φανερώνει και τ’ όνομά του από το λατινικό ντέτσεμ = 10, με την αλλαγή του ημερολογίου έλαβε την δωδέκατη σημερινή θέση του μηνολογίου.
Η αντιστοιχία του σημερινού μηνολογίου με το αρχαίο αττικό είναι περίπου η εξής: Ιανουάριος = Γαμηλιών, Φεβρουάριος = Ανθεστηριών, Μάρτιος = Ελαφηβολιών, Απρίλιος = Μουνυχιών, Μάϊος = Θαργηλιών, Ιούνιος = Σκιροφοριών, Ιούλιος = Εκατομβαιών, Αύγουστος = Μεταγειτνιών, Σεπτέμβριος = Βοηδρομιών, Οκτώβριος = Πυανεψιών, Νοέμβριος = Μαιμακτηριών, Δεκέμβριος = Ποσειδεών.
Είναι γνωστόν ότι από την στιγμή που ο χριστιανισμός εμφανίστηκε ως δόγμα, όλες οι τάσεις του τα έβαλαν με τον Ελληνισμό τον οποίον θεωρούσαν εμπόδιο στην διάδοση των θεολογικών ιδεών τους. Για όλα τα δεινά που είχαν συμβεί μέχρι τότε στον κόσμο ,πίστευαν ότι έφταιγαν οι θεωρίες των Φιλοσόφων και γενικά τα Ήθη και τα Έθιμα των Ελλήνων. Τόσο μεγάλο ήταν το μίσος των χριστιανών εναντίων των Ελλήνων, από το τέλος του 2ου μ.Χ. Αιώνος, που δεν άφησαν όρθιο κανένα ιερόν των στο πέρασμά τους (βλπ. Λιβάνιος- Υπέρ των Ελληνικών Ναών, Ι. Μαλάλας –Χρονογραφία Κέλσος – Αληθής Λόγος, Πορφύριος – Κατά Χριστιανών κ.α.)
Γι’ αυτό είναι απορίας άξιον πώς οι χριστιανοί εδέχθησαν το ρωμαϊκό μηνολόγιο που μέρος του έχει αρχαιοελληνικές προεκτάσεις, αφού όπως είδαμε παραπάνω τέσσερεις από τους δώδεκα μήνες έχουν ονόματα Ελλήνων Θεών τιμώντας τους. Ίσως, τα πολλά μηνολόγια των χωρών της ρωμαϊκής αυτοκρατορίας και ο μετέπειτα χωρισμός του χριστιανισμού σε δύο μεγάλες αντιμαχόμενες Εκκλησίες, την Ανατολική Ορθόδοξη και την Καθολική Δυτική και ο αγώνας τους ποια θα επικρατήση στον χριστιανικό κόσμο, φαίνεται ότι δεν άφησαν χρόνο για ενασχόληση με το «ειδωλολατρικό» μηνολόγιο, το οποίο γλύτωσε και έφθασε μέχρι τις ημέρες μας διευκολύνοντας την ζωή μας.
ΒΑΣ. ( ΛΑΚΗΣ ) ΑΡΓΥΡΟΠΟΥΛΟΣ
Στην τοποθεσία «Πουρνάρι» των Μηλεών η Φράγκικη Πρινίτσα
(Από τον Σοφιανό Α.Νικολόπουλο ή Γκάρλα, Συνταξιούχο Μαθηματικό)
(Από τον Σοφιανό Α.Νικολόπουλο ή Γκάρλα, Συνταξιούχο Μαθηματικό)
Οι πλαγιές, από την τοποθεσία «Αργύρη» της Πέρσαινας μέχρι την τοποθεσία «Κουμαριά» των Μηλεών, που φαίνονται πολύ καλά αν κοιτάξεις προς βορράν αν βρίσκεσαι στου Δούκα ή στο Λάλα, είναι γεμάτες από πουρνάρια. ΄Εκταση, περίπου 8 χιλιόμετρα το μήκος και 1 χιλιόμετρο περίπου το πλάτος, 8X1=8 km2.
Τις τοποθεσίες αυτές τις ξέρω πολύ καλά γιατί έβοσκα τα γίδια κάθε Κυριακή και τον καιρό των διακοπών (που δεν είχα σχολείο) όταν το 1948-49 τα είχαμε στο χωράφι του Γεωργάκη Λέντζου στο «Πουρνάρι», που είναι λίγο πιο κάτω στο πλάι προς νότον από το εξωκκλήσι «Μεταμόρφωσις του Σωτήρος».
Βέβαια αναρωτιέμαι γιατί κάθε χειμώνα πήγαιναν οι γονείς μας τις στάνες στο «Καραούλι» που δεν στέκεται ούτε ο διάβολος από τον δυνατό αέρα, το χιόνι και το κρύο. Πάντως ευχαριστιόμασταν να βλέπουμε τα γίδια να τρώνε το «ροδάμι» από τα πουρνάρια την άνοιξη και μάλιστα ελέγαμε το ποιηματάκι:
Τρώει η γίδα το πουρνάρι
γεμίζει γάλα το καρδάρι
Όταν τρώει όμως κουμαριά
πιάνει μόνον μια κουταλιά.
Η Πέρσαινα τότε το 1948-49 δεν είχε δάσκαλο (είχε φύγει ο Πανάγος από του Λάλα) λόγω του πολέμου μεταξύ των άμυαλων Ελλήνων, που άλλοι τον λέγουν Εμφύλιο Πόλεμο, άλλοι τον λένε Ανταρτοπόλεμο και άλλοι Συμμοριτοπόλεμο, που όλοι μας ξέρουμε ότι σκότωνε ο αδελφός τον αδελφό και το παιδί τους γονείς του. Βέβαια ήσαν άμυαλοι γιατί άκουγαν τους Αμερικανούς, τους Ρώσους, τους Άγγλους και τους Γερμανούς. Κι΄ έτσι επήγα στις Μηλιές στην Γ΄ τάξη του Δημοτικού, έμενα στην αρχή στο σπίτι του θείου μου Νικολάου Χρήστου Μπιλάλη, ενοσταλγούσα όμως το χωριό μου κι΄ έτσι επηγαινοερχόμουνα στην Πέρσαινα, μέχρι που έμεινα στην θεία μου Ελένη σύζυγο του Δημήτρη Δημητρακόπουλου (Ντουντούμη). Αλλά και πάλιν ενοσταλγούσα το χωριό μου κι΄ έτσι έμενα στην στάνη στο «Πουρνάρι».
Πάντως ακόμη μού έχει μείνει στην μνήμη μου, όταν άκουγα τα κανόνια στου Λάλα να ρίχνουν, εσφύριζαν οι οβίδες που πέρναγαν στον ουρανό επάνω από τα κεφάλια μας και σε λίγο έσκαγαν στην τοποθεσία «Φούρκα» της Πέρσαινας.
Κάθε πρωί, λοιπόν, εκατέβαινα από παλιόδρομο, όλο πέτρες, για το σχολείο στις Μηλιές που ήταν στο σπίτι του ταχυδρόμου Γεωργίου Λέντζου. Δάσκαλος ο Μπαντούνας. Στην επιστροφή είχα όλο ανήφορο και έπιανα και νερό από την μοναδική βρύση στο Πουρνάρι.
Το νερό έβγαινε από ένα σπιτάκι περίπου 2 μέτρα το μήκος, 2 μέτρα το πλάτος, 2 μέτρα το ύψος. Πίσω προς βορράν είχε μια πορτούλα που μπορούσε να μπει ένα μικρό παιδάκι. Έβλεπες μέσα πού επί τόπου έβγαινε το νερό από την γή. Έγινόταν λούμπα και έβλεπες μερικές κάτασπρες πέτρες μέσα. Απέξω ήταν επενδεδυμένη με μαρμάρινες πλάκες. Είχε τον κάνδαλο που έβαζες το δοχείο να το γεμίσεις νερό, είχε και την γούρνα για να πιεις, είχε δε και την μακρόστενη στέρνα μπροστά για να πίνουν νερό και τα ζώα.
Τώρα έχει αλλάξει πάρα πολύ και η τοποθεσία και η βρύση, γιατί οι Μηλιώτες με σωλήνες πηγαίνουν στο χωριό τους το νερό.
Κανένας όμως δεν ξέρει ποιός και ποιοί έφτιαξαν με τόσην επιμέλειαν αυτήν την βρύση στο μέρος εκείνο. Πάντως οι Τουρκαλβανοί Λαλαίοι αποκλείεται να την έφτιαξαν γιατί δεν είχαν κανένα όφελος ή συμφέρον. Αν την έφτιαχνε κάποιος Μηλιώτης και αν δεν έγραψε το όνομά του στα μάρμαρα, τότε στόμα με στόμα θα έμενε γνωστό το όνομά του και η χρονολογία.
Πρέπει, λοιπόν, να την έφτιαξαν άνθρωποι που την είχαν πολύ ανάγκη. Το μέρος αυτό ενδείκνυται για στρατηγική θέση με την πανοραματική θέα που έχει και ήλιο όλη την ημέρα.
Εγράψαμε τα μέρη εκείνα είναι γεμάτα πουρνάρια. Και όμως λέγεται «Πουρνάρι» μόνον ένας τόπος με ακτίνα περίπου γύρω-γύρω μισό χιλιόμετρο από την βρύση.
Ούτε υπάρχει κάπου κάποιο πουρνάρι που ήταν ή είναι μεγάλο για να δικαιολογεί την ονομασία της περιοχής.
Η λέξις όμως «Πουρνάρι» προέρχεται από τις αρχαίες ελληνικές λέξεις: ο πρίνος, η πρίνη, το πρίνον, που σημαίνουν το πουρνάρι ή πρινάρι, ή πιρνάρι, από τα αρχαία έχουμε: Το πριναρόδενδρο, ο πρινένιος-α-ο, δηλ. κατασκευασμένος από πουρνάρι,πριναρήσιος ή πουρναρήσιος. Ο πρινεύς-έως δηλ. δάσος από πουρνάρια, ο πρίνινος-νη-νο κ.λ.π. Ο Πρινόκαρπος, τα πρινόκοκκα (κηκίδες), το πρινοκόκκι κ.λ.π. Τέλος, με υποκοριστική σημασία, το πουρναράκι, η πρινίτσα από την πρίνη.
Όπως η Δίβρη το 1928 μετωνομάσθη εις Πρινόφυτον.
Όταν, λοιπόν, ήλθαν οι Φράγκοι στην Πελοπόννησο το 1204, εδιάλεξαν το μέρος εκείνο για να κτίσουν το χωριό τους, που λόγω των πουρναριών το ονόμασαν «Πρινίτσα». Από την λέξη «πρίνη» = θηλυκό πουρνάρι και λόγω που ήταν μικρό το χωριό επρόσθεσαν και το υποκοριστικό –ιτσα κι΄ έτσι έχουμε: από το θέμα πριν. της λέξης πρίνη, πριν+ίτσα = Πρινίτσα.
Αυτοί, λοιπόν, οι Φράγκοι έκαναν έτσι που ήθελαν και την βρύση τους. Εκεί κοντά προς την τοποθεσία «Γκουσέτη» οι Μηλιώτες εύρισκαν τα παλαιά χρόνια αγγεία, σιδηρικά, χάλκινα, τάφους, όπλα, κεραμίδια κ.λ.π., καθώς μου έλεγε ο αείμνηστος Ιωάννης Γεωργίου Δουλής. Επίσης μου έλεγε ότι εκουβαλούσαν οι παλαιοί από εκεί πέτρες για να φτιάξουν τα σπίτια τους.
Οι Βυζαντινοί όμως του Μυστρά υπό τον Κωνσταντίνο Παλαιολόγο και Μιχαήλ Καντακουζηνό ηθέλησαν να κυριεύσουν το Βυζαντινό αυτό Μεσαιωνικό φρούριο των Φράγκων. Αλλά νικήθηκαν από τους Φράγκους υπό την ηγεσίαν του ιππότη Ιωάννη Καταβά καθώς θα ειδούμε κατωτέρω.
Πράγματι, το 1263, κατ΄ άλλoυς το 1267, ξεκίνησαν από τον Μυστρά 6000 ιππείς, πολλοί πεζοί Έλληνες, Σλαύοι του Ταϋγέτου και των Σκορτών, οίτινες ήσαν και οι οδηγοί αυτών και 1500 μισθοφόροι Τούρκοι στρατολογηθέντες στην Μικρά Ασία, με αρχηγούς τον Κωνσταντίνο Παλαιολόγο, αδελφό του αυτοκράτορα Μιχαήλ Παλαιολόγου και τον Μιχαήλ Καντακουζηνό, πάππο του μεταγενέστερου αυτοκράτορος και ιστορικού Ιωάννου Καντακουζηνού, διακεκριμένου στρατιωτικού.
Αφού έφθασαν στην Ανδρίτσαινα κατέβηκαν στην Ηραία, πυρπολούν την αγοράν της Βελιγοστής και το λατινικόν μοναστήρι της Παναγίας της Ίσοβας, με πεποίθησιν ότι θα φθάσουν ακωλύτως στην πρωτεύουσα της ηγεμονίας στην Ανδραβίδα.
Επέρασαν «ολόρθα» (κάθετα) τον Αλφειόν ποταμόν, έφθασαν στα μέρη της μη υπαρχούσης τότε Νεμούτας και στρατοπέδευσαν στον Κάμπο της Πρινίτσας. Το αναφέρουν και τα τέσσερα «Χρονικά του Μορέως», Ελληνικόν, Ιταλικόν, Φράγκικον, Αραγωνικόν (Ισπανών-Καταλανών).
Κανένας άλλος τόπος, όπου τοποθετούν οι σύγχρονοι ιστορικοί την Πρινίτσα, δεν έχει κάμπο.
Όμως, αυτός ο Κάμπος της Πρινίτσας, έχει παραμείνει και σήμερα ως Κάμπος των Μηλεών. Εκεί οι Έλληνες και οι Τούρκοι μισθοφόροι έπιασαν το τάβλι, το φαγοπότι, το γλέντι, μέθυσαν και κοιμήθηκαν.
Από την άλλη μεριά οι 312 φράγκοι ιππότες, πληροφορήθηκαν τ’ ανωτέρω και υπό τον ανδρείον Ιωάννην Καταβάν, τον οποίον είχε αφήσει τοποτηρητήν του ο απουσιάζων εις Κόρινθον ηγεμών της Αχαΐας Γουλιέλμος Βιλλαρδουΐνος, ένθα ανέμενε τους υποτελείς του, επετέθηκαν κατά των Ελλήνων και ο γενναίος Καταβάς (που ήταν και στενοχωρημένος γιατί είχε φύγει η γυναίκα του με άλλον), έφιππος επήλθε κατά της σκηνής του Κωνσταντίνου Παλαιολόγου. Τότε ο Ελληνικός στρατός ανέβη εκεί που είναι σήμερα η εκκλησία του Αγίου Γεωργίου. Είδον όμως τον Άγιον Γεώργιον οι Έλληνες να καθοδηγεί τους Φράγκους εναντίον των Ελλήνων. Ο Κωνσταντίνος Παλαιολόγος διεσώθη φυγών επί του ίππου του δια πλαγίων ατραπών της Αρκαδίας εις Μυστράν. Οι δε πλείστοι των στρατιωτών του κατέφυγον εις τα δάση. Την ήτταν των οι δεισιδαίμονες Έλληνες απέδωσαν εις εκδίκησιν της Παναγίας δια την ιεροσυλίαν του μοναστηρίου της Ίσοβας. Περί του Αγίου Γεωργίου το γράφουν και τα τέσσερα «Χρονικά». Πάντοτε οι Έλληνες την πληρώνουν από τους μισθοφόρους ξένους στρατιώτες των.
Τα «Χρονικά» αναφέρουν ότι έγινε μάχη ύστερα στου «Σκληρού».
Κοντά στην Γιάρμενα είναι μία τοποθεσία «Σκληρού». Δεν αποκλείεται να έγινε και εκεί η μάχη. Κατόπιν οι Έλληνες συγκεντρώθηκαν στην θέση «Πτέρη». Η κάπελη είναι γεμάτη φτερίντα. Αλλά μία τοποθεσία λέγεται «Φτερίντα». Ίσως να ακολούθησαν την διαδρομή «Φούρκα-Βάρδα-Σκληρού», που η νέα τοποθεσία «Σκληρού» είναι κοντά στο Μπεντένι. Μπορεί να έγινε εκεί η μάχη «Σκληρού». Κατόπιν κατέβηκαν στην «Φτερίντα» που τα «Χρονικά» την λένε «Πτέρη» και εν συνεχεία καθοδηγούμενοι από ντόπιους πήραν τον δρόμο της επιστροφής μέσω Καλλινίκου – Γιάνγκου – Τσούρθη – Σκορίνα – Χελιδόνι – Λέβιτσα – Πελόπιο – Ολυμπία – Ανδρίτσαινα - Μυστρά.
Στην Λέβιτσα, συνάντησαν δύσβατα μέρη με πυκνά δάση από πεύκες-κουμαριές-ρείκια, σπηλιές, γκρεμούς, βράχους, πέτρες. Τούτο το μέρος τα «Χρονικά» το αναφέρουν ως Κάπελη. Πράγματι υπήρχαν και υπάρχουν αυτά τα δύσβατα μέρη ανάμεσα στα χωριά Χελιδόνι-Πελόπιο-Καυκανιά. Οπότε ίσως να λέγουν αυτό το μέρος ως κάπελη και δεν πρέπει να την μπερδέψουμε με την Κάπελη, το δρυοδάσος της Φολόης.
Ακόμη αναφέρω ότι, ίσως οι κάτοικοι της Πρινίτσας να έκτισαν στην θέση που ξέρουμε τον Άγιο Γεώργιο, για να τον «ευχαριστήσουν».
Όταν όμως έφυγαν οι Φράγκοι, επέρασαν εκατοντάδες χρόνια κι΄ έτσι γκρεμίστηκε ο Άγιος Γεώργιος. Το 1821 όμως βοήθησε τους Έλληνες στο ίδιο μέρος ο Άγιος Γεώργιος και νίκησαν τους Τούρκους (σύμφωνα με την ιστορία του Χρυσανθακόπουλου) κι΄ έτσι επάνω στα ερείπια ο Ευθυμίου από του Δούκα εξαναέκτισε τον Άγιο Γεώργιο.
Το μέρος αυτό τα «Χρονικά» το αναφέρουν ως «Αγρίδι Κουνουπίτσας». Πράγματι πριν πολλά χρόνια έτυχε να περάσω βράδυ από εκεί και με «στράβωσαν» τα κουνούπια.
Ένας θείος μου από τις Μηλιές, ο Δημήτριος Χρ. Μπιλάλης, μου είχε ειπεί ότι και κοντά στο εξωκκλήσι «Παναγίτσα» (κάτω από την βρύση στο «Πουρνάρι» περίπου δύο χιλιόμετρα) είναι και εκεί πάρα πολύ κουνούπι.
Και κάτι ακόμη που δεν είναι άσχετο με την Πρινίτσα.
Τα χρόνια εκείνα που ήσαν οι Φράγκοι στην Ελλάδα το πρόβατο το έλεγαν «ρίνα» επειδή η μουτσούνα τους έχει το σχήμα της μύτης του ανθρώπου. Θυμηθείτε τον Ωτορινολαρυγγολόγο (Αυτιά-μύτη-λάρυγγα) ή σύντομα Ω.Ρ.Λ. (ωριλά). Η ριν (=μύτη) της ρινός. Ασφαλώς θα παραπονέθηκε… η Ρίνα (Ειρήνη) κι΄ έτσι δεν προχώρησε η ονομασία αυτή των προβάτων.
Οι Μηλιώτες συγγραφείς στα βιβλία τους ισχυρίζονται ότι το όνομα «Μηλιές» το επήρε το χωριό τους από τις «Μόλες», που έχουν και κάποια τοποθεσία «Μόλα» που σημαίνει μηλιά. Και η Πέρσαινα έχει τοποθεσία «μόλες» αλλά καμμία μηλιά δεν θυμηθήκαμε ότι υπήρχε εκεί.
Τότε, γιατί δεν διατηρήθηκε η ονομασία «Μόλες» μέχρι το 1928 αφού ισχυρίζονται ότι είναι αλβανικής καταγωγής, όπως διατηρήθηκε το Μπεντένι που το 1928 ονομάσθηκε «Νεάπολις» και το 1940 ονομάσθηκε Πεύκη; Επίσης το διατήρησε το όνομά της η Καλολετσή, το Κριεκούκι, η Βύλιζα, η Ντάρντιζα, η Βοστίτσα (Αίγιο), τα Σάλωνα (η Άμφισσα), το Ζητούνι (η Λαμία), τα Βοδενά (η Έδεσσα) και πολλά άλλα χωριά και πόλεις της Ελλάδος.
Ακόμη, οι Φράγκοι παρατήρησαν ότι η μουτσούνα των προβάτων έχει το σχήμα κάποιου μήλου που είναι ποικιλία μηλιάς. Είναι τα λεγόμενα «Φυρίκια», «Κυδώνια», «Λεμόνια». Γιατί Μηλιά ή Αρμενική είναι η βερυκοκιά, Μηλιά ή Περσική είναι η ροδακινιά, Μηλιά ή Μηδική είναι η λεμονιά, Μηλιά ή Κυδωνία είναι η κυδωνιά.
Εξ αιτίας αυτού του μήλου «εβάπτισαν» το πρόβατον = μήλον. Τα πολλά πρόβατα = μήλα και τις στάνες προβάτων = Μηλιές. Σήμερα μόνον δύο λέξεις μας έχουν μείνει απ΄ αυτές! Η Μηλιόρα και το Μηλιόρι. Πρόκειται για αρνιά ενός έτους, που το κρέας τους είναι υγιεινότερο από το κρέας του αμνού και του εριφίου.
Η απογραφή Grimani το 1700 αναφέρει ότι το Δούκα και οι Μηλιές ήσαν μία κοινότητα με επτά (7) οικογένειες ή 23 άτομα. Μήπως, λοιπόν, κάποιος ονόματι Δούκας από τους Φράγκους της Πρινίτσας παρέμεινε στην Ελλάδα και πήγε στου Δούκα και έκτισε το σπίτι του και τον Άγιο Νικόλαο εις ανάμνησιν της νίκης των Φράγκων; Από το όνομα αυτού, λοιπόν, θα επήρε το χωριό το όνομα «Δούκας»;
Θα αυξήθηκαν οι οικογένειες και στην θέση «Παναγίτσα» των Μηλεών είχαν τις στάνες τους, δηλαδή τις Μηλιές. Γιατί εκεί ήσαν τα λειβάδια τους, στον Κάμπο των Μηλεών, που ήταν ο Κάμπος της Πρινίτσας με προσήλιο σχεδόν όλη την ημέρα.
Και έτσι οι στάνες=Μηλιές, έγιναν το χωριό Μηλιές. Αποσπάσθηκε από το χωριό Δούκα, επλήνθυνε το χωριό Μηλιές, το νερό όμως στην Παναγίτσα λιγοστό, γι΄ αυτό μετά από χρόνια μεταφέρθηκαν οι Μηλιές στη σημερινή θέση, όπου κουβαλούσαν τότε το νερό από την Άβουρα.
Έκτοτε Δούκα και Μηλιές συναγωνίζονται το ένα το άλλο. Εκτίστηκαν με ρυμοτομικό σχέδιο. Οι δρόμοι τους σαν λεωφόροι.
Το χωριό Μηλιές έβγαλε πάρα πολλούς επιστήμονες (ιατρούς, ιερείς, καθηγητές, δασκάλους, δικηγόρους), τεχνίτες και επιχειρηματίες. Να επισημάνουμε ότι ο δημιουργός της μεγάλης αλυσίδας «ΓΕΡΜΑΝΟΣ» (ο Πάνος Γερμανός) είναι από τις Μηλιές, κ.λ.π.
Το Δούκα ήταν το κεφαλοχώρι. Τους πρόσεχαν οι Τουρκοαλβανοί Λαλαίοι και τους έπαιρναν για γραμματείς και τεχνίτες, γι΄ αυτό τους ονόμαζαν οι Έλληνες «καλαμαράδες». Όλα τα γύρω χωριά πήγαιναν να λειτουργηθούν το Πάσχα και τα Χριστούγεννα στον Άγιο Νικόλαο στου Δούκα.
Παιδιά από Γούμερο, Αγία Άννα, Τσίπιανα, Μοστενίτσα, Δίβρη, Ράχες Γορτυνίας, Ξηρόκαμπο κ.λ.π. πήγαιναν στο μοναδικό Γυμνασιακό Παράρτημα στου Δούκα, και πρότερον στο Σχολαρχείο.
Είχε Ειρηνοδικείο, Μονοπώλιο αλατιού κ.λ.π., μαγαζιά παντοπωλεία που ψώνιζαν όλα τα χωριά. Καφενεία. Κέντρο συγκοινωνίας των γύρω χωριών. Τότε ακμή, τώρα παρακμή.
Όλα τ΄ ανωτέρω θα τα έκαναν οι Αρβανίτες αν οι κάτοικοι των Μηλεών ήσαν αλβανικής καταγωγής;
Ας πάει κάποιος στην Βιβλιοθήκη της Βενετίας για να μάθουμε περισσότερα για την Πρινίτσα, το Δούκα και τις Μηλιές.
Πάντως μ’ αυτές τις ενδείξεις και αποδείξεις επιμένω ότι η Πρινίτσα ήταν στο Πουρνάρι Μηλεών. Το μαρτυρούν «ο Κάμπος» της Πρινίτσας που είναι τώρα «Κάμπος» των Μηλεών, ο Άγιος Γεώργιος, η μαρμάρινη βρύση στο Πουρνάρι, λιγότερο οι τοποθεσίες «Σκληρού» και «Πτέρη» ακόμη όμως περισσότερο η Λέβιτσα στο Χελιδόνι. Αλλά και τα «Χρονικά» που αναφέρουν ρητά ότι ήταν στην άκρη των Σκορτών, κοντά στην GRESERA, ότι βρισκόταν σε δύσκολη και δασωμένη περιοχή της Κάπελης.-•
Τις τοποθεσίες αυτές τις ξέρω πολύ καλά γιατί έβοσκα τα γίδια κάθε Κυριακή και τον καιρό των διακοπών (που δεν είχα σχολείο) όταν το 1948-49 τα είχαμε στο χωράφι του Γεωργάκη Λέντζου στο «Πουρνάρι», που είναι λίγο πιο κάτω στο πλάι προς νότον από το εξωκκλήσι «Μεταμόρφωσις του Σωτήρος».
Βέβαια αναρωτιέμαι γιατί κάθε χειμώνα πήγαιναν οι γονείς μας τις στάνες στο «Καραούλι» που δεν στέκεται ούτε ο διάβολος από τον δυνατό αέρα, το χιόνι και το κρύο. Πάντως ευχαριστιόμασταν να βλέπουμε τα γίδια να τρώνε το «ροδάμι» από τα πουρνάρια την άνοιξη και μάλιστα ελέγαμε το ποιηματάκι:
Τρώει η γίδα το πουρνάρι
γεμίζει γάλα το καρδάρι
Όταν τρώει όμως κουμαριά
πιάνει μόνον μια κουταλιά.
Η Πέρσαινα τότε το 1948-49 δεν είχε δάσκαλο (είχε φύγει ο Πανάγος από του Λάλα) λόγω του πολέμου μεταξύ των άμυαλων Ελλήνων, που άλλοι τον λέγουν Εμφύλιο Πόλεμο, άλλοι τον λένε Ανταρτοπόλεμο και άλλοι Συμμοριτοπόλεμο, που όλοι μας ξέρουμε ότι σκότωνε ο αδελφός τον αδελφό και το παιδί τους γονείς του. Βέβαια ήσαν άμυαλοι γιατί άκουγαν τους Αμερικανούς, τους Ρώσους, τους Άγγλους και τους Γερμανούς. Κι΄ έτσι επήγα στις Μηλιές στην Γ΄ τάξη του Δημοτικού, έμενα στην αρχή στο σπίτι του θείου μου Νικολάου Χρήστου Μπιλάλη, ενοσταλγούσα όμως το χωριό μου κι΄ έτσι επηγαινοερχόμουνα στην Πέρσαινα, μέχρι που έμεινα στην θεία μου Ελένη σύζυγο του Δημήτρη Δημητρακόπουλου (Ντουντούμη). Αλλά και πάλιν ενοσταλγούσα το χωριό μου κι΄ έτσι έμενα στην στάνη στο «Πουρνάρι».
Πάντως ακόμη μού έχει μείνει στην μνήμη μου, όταν άκουγα τα κανόνια στου Λάλα να ρίχνουν, εσφύριζαν οι οβίδες που πέρναγαν στον ουρανό επάνω από τα κεφάλια μας και σε λίγο έσκαγαν στην τοποθεσία «Φούρκα» της Πέρσαινας.
Κάθε πρωί, λοιπόν, εκατέβαινα από παλιόδρομο, όλο πέτρες, για το σχολείο στις Μηλιές που ήταν στο σπίτι του ταχυδρόμου Γεωργίου Λέντζου. Δάσκαλος ο Μπαντούνας. Στην επιστροφή είχα όλο ανήφορο και έπιανα και νερό από την μοναδική βρύση στο Πουρνάρι.
Το νερό έβγαινε από ένα σπιτάκι περίπου 2 μέτρα το μήκος, 2 μέτρα το πλάτος, 2 μέτρα το ύψος. Πίσω προς βορράν είχε μια πορτούλα που μπορούσε να μπει ένα μικρό παιδάκι. Έβλεπες μέσα πού επί τόπου έβγαινε το νερό από την γή. Έγινόταν λούμπα και έβλεπες μερικές κάτασπρες πέτρες μέσα. Απέξω ήταν επενδεδυμένη με μαρμάρινες πλάκες. Είχε τον κάνδαλο που έβαζες το δοχείο να το γεμίσεις νερό, είχε και την γούρνα για να πιεις, είχε δε και την μακρόστενη στέρνα μπροστά για να πίνουν νερό και τα ζώα.
Τώρα έχει αλλάξει πάρα πολύ και η τοποθεσία και η βρύση, γιατί οι Μηλιώτες με σωλήνες πηγαίνουν στο χωριό τους το νερό.
Κανένας όμως δεν ξέρει ποιός και ποιοί έφτιαξαν με τόσην επιμέλειαν αυτήν την βρύση στο μέρος εκείνο. Πάντως οι Τουρκαλβανοί Λαλαίοι αποκλείεται να την έφτιαξαν γιατί δεν είχαν κανένα όφελος ή συμφέρον. Αν την έφτιαχνε κάποιος Μηλιώτης και αν δεν έγραψε το όνομά του στα μάρμαρα, τότε στόμα με στόμα θα έμενε γνωστό το όνομά του και η χρονολογία.
Πρέπει, λοιπόν, να την έφτιαξαν άνθρωποι που την είχαν πολύ ανάγκη. Το μέρος αυτό ενδείκνυται για στρατηγική θέση με την πανοραματική θέα που έχει και ήλιο όλη την ημέρα.
Εγράψαμε τα μέρη εκείνα είναι γεμάτα πουρνάρια. Και όμως λέγεται «Πουρνάρι» μόνον ένας τόπος με ακτίνα περίπου γύρω-γύρω μισό χιλιόμετρο από την βρύση.
Ούτε υπάρχει κάπου κάποιο πουρνάρι που ήταν ή είναι μεγάλο για να δικαιολογεί την ονομασία της περιοχής.
Η λέξις όμως «Πουρνάρι» προέρχεται από τις αρχαίες ελληνικές λέξεις: ο πρίνος, η πρίνη, το πρίνον, που σημαίνουν το πουρνάρι ή πρινάρι, ή πιρνάρι, από τα αρχαία έχουμε: Το πριναρόδενδρο, ο πρινένιος-α-ο, δηλ. κατασκευασμένος από πουρνάρι,πριναρήσιος ή πουρναρήσιος. Ο πρινεύς-έως δηλ. δάσος από πουρνάρια, ο πρίνινος-νη-νο κ.λ.π. Ο Πρινόκαρπος, τα πρινόκοκκα (κηκίδες), το πρινοκόκκι κ.λ.π. Τέλος, με υποκοριστική σημασία, το πουρναράκι, η πρινίτσα από την πρίνη.
Όπως η Δίβρη το 1928 μετωνομάσθη εις Πρινόφυτον.
Όταν, λοιπόν, ήλθαν οι Φράγκοι στην Πελοπόννησο το 1204, εδιάλεξαν το μέρος εκείνο για να κτίσουν το χωριό τους, που λόγω των πουρναριών το ονόμασαν «Πρινίτσα». Από την λέξη «πρίνη» = θηλυκό πουρνάρι και λόγω που ήταν μικρό το χωριό επρόσθεσαν και το υποκοριστικό –ιτσα κι΄ έτσι έχουμε: από το θέμα πριν. της λέξης πρίνη, πριν+ίτσα = Πρινίτσα.
Αυτοί, λοιπόν, οι Φράγκοι έκαναν έτσι που ήθελαν και την βρύση τους. Εκεί κοντά προς την τοποθεσία «Γκουσέτη» οι Μηλιώτες εύρισκαν τα παλαιά χρόνια αγγεία, σιδηρικά, χάλκινα, τάφους, όπλα, κεραμίδια κ.λ.π., καθώς μου έλεγε ο αείμνηστος Ιωάννης Γεωργίου Δουλής. Επίσης μου έλεγε ότι εκουβαλούσαν οι παλαιοί από εκεί πέτρες για να φτιάξουν τα σπίτια τους.
Οι Βυζαντινοί όμως του Μυστρά υπό τον Κωνσταντίνο Παλαιολόγο και Μιχαήλ Καντακουζηνό ηθέλησαν να κυριεύσουν το Βυζαντινό αυτό Μεσαιωνικό φρούριο των Φράγκων. Αλλά νικήθηκαν από τους Φράγκους υπό την ηγεσίαν του ιππότη Ιωάννη Καταβά καθώς θα ειδούμε κατωτέρω.
Πράγματι, το 1263, κατ΄ άλλoυς το 1267, ξεκίνησαν από τον Μυστρά 6000 ιππείς, πολλοί πεζοί Έλληνες, Σλαύοι του Ταϋγέτου και των Σκορτών, οίτινες ήσαν και οι οδηγοί αυτών και 1500 μισθοφόροι Τούρκοι στρατολογηθέντες στην Μικρά Ασία, με αρχηγούς τον Κωνσταντίνο Παλαιολόγο, αδελφό του αυτοκράτορα Μιχαήλ Παλαιολόγου και τον Μιχαήλ Καντακουζηνό, πάππο του μεταγενέστερου αυτοκράτορος και ιστορικού Ιωάννου Καντακουζηνού, διακεκριμένου στρατιωτικού.
Αφού έφθασαν στην Ανδρίτσαινα κατέβηκαν στην Ηραία, πυρπολούν την αγοράν της Βελιγοστής και το λατινικόν μοναστήρι της Παναγίας της Ίσοβας, με πεποίθησιν ότι θα φθάσουν ακωλύτως στην πρωτεύουσα της ηγεμονίας στην Ανδραβίδα.
Επέρασαν «ολόρθα» (κάθετα) τον Αλφειόν ποταμόν, έφθασαν στα μέρη της μη υπαρχούσης τότε Νεμούτας και στρατοπέδευσαν στον Κάμπο της Πρινίτσας. Το αναφέρουν και τα τέσσερα «Χρονικά του Μορέως», Ελληνικόν, Ιταλικόν, Φράγκικον, Αραγωνικόν (Ισπανών-Καταλανών).
Κανένας άλλος τόπος, όπου τοποθετούν οι σύγχρονοι ιστορικοί την Πρινίτσα, δεν έχει κάμπο.
Όμως, αυτός ο Κάμπος της Πρινίτσας, έχει παραμείνει και σήμερα ως Κάμπος των Μηλεών. Εκεί οι Έλληνες και οι Τούρκοι μισθοφόροι έπιασαν το τάβλι, το φαγοπότι, το γλέντι, μέθυσαν και κοιμήθηκαν.
Από την άλλη μεριά οι 312 φράγκοι ιππότες, πληροφορήθηκαν τ’ ανωτέρω και υπό τον ανδρείον Ιωάννην Καταβάν, τον οποίον είχε αφήσει τοποτηρητήν του ο απουσιάζων εις Κόρινθον ηγεμών της Αχαΐας Γουλιέλμος Βιλλαρδουΐνος, ένθα ανέμενε τους υποτελείς του, επετέθηκαν κατά των Ελλήνων και ο γενναίος Καταβάς (που ήταν και στενοχωρημένος γιατί είχε φύγει η γυναίκα του με άλλον), έφιππος επήλθε κατά της σκηνής του Κωνσταντίνου Παλαιολόγου. Τότε ο Ελληνικός στρατός ανέβη εκεί που είναι σήμερα η εκκλησία του Αγίου Γεωργίου. Είδον όμως τον Άγιον Γεώργιον οι Έλληνες να καθοδηγεί τους Φράγκους εναντίον των Ελλήνων. Ο Κωνσταντίνος Παλαιολόγος διεσώθη φυγών επί του ίππου του δια πλαγίων ατραπών της Αρκαδίας εις Μυστράν. Οι δε πλείστοι των στρατιωτών του κατέφυγον εις τα δάση. Την ήτταν των οι δεισιδαίμονες Έλληνες απέδωσαν εις εκδίκησιν της Παναγίας δια την ιεροσυλίαν του μοναστηρίου της Ίσοβας. Περί του Αγίου Γεωργίου το γράφουν και τα τέσσερα «Χρονικά». Πάντοτε οι Έλληνες την πληρώνουν από τους μισθοφόρους ξένους στρατιώτες των.
Τα «Χρονικά» αναφέρουν ότι έγινε μάχη ύστερα στου «Σκληρού».
Κοντά στην Γιάρμενα είναι μία τοποθεσία «Σκληρού». Δεν αποκλείεται να έγινε και εκεί η μάχη. Κατόπιν οι Έλληνες συγκεντρώθηκαν στην θέση «Πτέρη». Η κάπελη είναι γεμάτη φτερίντα. Αλλά μία τοποθεσία λέγεται «Φτερίντα». Ίσως να ακολούθησαν την διαδρομή «Φούρκα-Βάρδα-Σκληρού», που η νέα τοποθεσία «Σκληρού» είναι κοντά στο Μπεντένι. Μπορεί να έγινε εκεί η μάχη «Σκληρού». Κατόπιν κατέβηκαν στην «Φτερίντα» που τα «Χρονικά» την λένε «Πτέρη» και εν συνεχεία καθοδηγούμενοι από ντόπιους πήραν τον δρόμο της επιστροφής μέσω Καλλινίκου – Γιάνγκου – Τσούρθη – Σκορίνα – Χελιδόνι – Λέβιτσα – Πελόπιο – Ολυμπία – Ανδρίτσαινα - Μυστρά.
Στην Λέβιτσα, συνάντησαν δύσβατα μέρη με πυκνά δάση από πεύκες-κουμαριές-ρείκια, σπηλιές, γκρεμούς, βράχους, πέτρες. Τούτο το μέρος τα «Χρονικά» το αναφέρουν ως Κάπελη. Πράγματι υπήρχαν και υπάρχουν αυτά τα δύσβατα μέρη ανάμεσα στα χωριά Χελιδόνι-Πελόπιο-Καυκανιά. Οπότε ίσως να λέγουν αυτό το μέρος ως κάπελη και δεν πρέπει να την μπερδέψουμε με την Κάπελη, το δρυοδάσος της Φολόης.
Ακόμη αναφέρω ότι, ίσως οι κάτοικοι της Πρινίτσας να έκτισαν στην θέση που ξέρουμε τον Άγιο Γεώργιο, για να τον «ευχαριστήσουν».
Όταν όμως έφυγαν οι Φράγκοι, επέρασαν εκατοντάδες χρόνια κι΄ έτσι γκρεμίστηκε ο Άγιος Γεώργιος. Το 1821 όμως βοήθησε τους Έλληνες στο ίδιο μέρος ο Άγιος Γεώργιος και νίκησαν τους Τούρκους (σύμφωνα με την ιστορία του Χρυσανθακόπουλου) κι΄ έτσι επάνω στα ερείπια ο Ευθυμίου από του Δούκα εξαναέκτισε τον Άγιο Γεώργιο.
Το μέρος αυτό τα «Χρονικά» το αναφέρουν ως «Αγρίδι Κουνουπίτσας». Πράγματι πριν πολλά χρόνια έτυχε να περάσω βράδυ από εκεί και με «στράβωσαν» τα κουνούπια.
Ένας θείος μου από τις Μηλιές, ο Δημήτριος Χρ. Μπιλάλης, μου είχε ειπεί ότι και κοντά στο εξωκκλήσι «Παναγίτσα» (κάτω από την βρύση στο «Πουρνάρι» περίπου δύο χιλιόμετρα) είναι και εκεί πάρα πολύ κουνούπι.
Και κάτι ακόμη που δεν είναι άσχετο με την Πρινίτσα.
Τα χρόνια εκείνα που ήσαν οι Φράγκοι στην Ελλάδα το πρόβατο το έλεγαν «ρίνα» επειδή η μουτσούνα τους έχει το σχήμα της μύτης του ανθρώπου. Θυμηθείτε τον Ωτορινολαρυγγολόγο (Αυτιά-μύτη-λάρυγγα) ή σύντομα Ω.Ρ.Λ. (ωριλά). Η ριν (=μύτη) της ρινός. Ασφαλώς θα παραπονέθηκε… η Ρίνα (Ειρήνη) κι΄ έτσι δεν προχώρησε η ονομασία αυτή των προβάτων.
Οι Μηλιώτες συγγραφείς στα βιβλία τους ισχυρίζονται ότι το όνομα «Μηλιές» το επήρε το χωριό τους από τις «Μόλες», που έχουν και κάποια τοποθεσία «Μόλα» που σημαίνει μηλιά. Και η Πέρσαινα έχει τοποθεσία «μόλες» αλλά καμμία μηλιά δεν θυμηθήκαμε ότι υπήρχε εκεί.
Τότε, γιατί δεν διατηρήθηκε η ονομασία «Μόλες» μέχρι το 1928 αφού ισχυρίζονται ότι είναι αλβανικής καταγωγής, όπως διατηρήθηκε το Μπεντένι που το 1928 ονομάσθηκε «Νεάπολις» και το 1940 ονομάσθηκε Πεύκη; Επίσης το διατήρησε το όνομά της η Καλολετσή, το Κριεκούκι, η Βύλιζα, η Ντάρντιζα, η Βοστίτσα (Αίγιο), τα Σάλωνα (η Άμφισσα), το Ζητούνι (η Λαμία), τα Βοδενά (η Έδεσσα) και πολλά άλλα χωριά και πόλεις της Ελλάδος.
Ακόμη, οι Φράγκοι παρατήρησαν ότι η μουτσούνα των προβάτων έχει το σχήμα κάποιου μήλου που είναι ποικιλία μηλιάς. Είναι τα λεγόμενα «Φυρίκια», «Κυδώνια», «Λεμόνια». Γιατί Μηλιά ή Αρμενική είναι η βερυκοκιά, Μηλιά ή Περσική είναι η ροδακινιά, Μηλιά ή Μηδική είναι η λεμονιά, Μηλιά ή Κυδωνία είναι η κυδωνιά.
Εξ αιτίας αυτού του μήλου «εβάπτισαν» το πρόβατον = μήλον. Τα πολλά πρόβατα = μήλα και τις στάνες προβάτων = Μηλιές. Σήμερα μόνον δύο λέξεις μας έχουν μείνει απ΄ αυτές! Η Μηλιόρα και το Μηλιόρι. Πρόκειται για αρνιά ενός έτους, που το κρέας τους είναι υγιεινότερο από το κρέας του αμνού και του εριφίου.
Η απογραφή Grimani το 1700 αναφέρει ότι το Δούκα και οι Μηλιές ήσαν μία κοινότητα με επτά (7) οικογένειες ή 23 άτομα. Μήπως, λοιπόν, κάποιος ονόματι Δούκας από τους Φράγκους της Πρινίτσας παρέμεινε στην Ελλάδα και πήγε στου Δούκα και έκτισε το σπίτι του και τον Άγιο Νικόλαο εις ανάμνησιν της νίκης των Φράγκων; Από το όνομα αυτού, λοιπόν, θα επήρε το χωριό το όνομα «Δούκας»;
Θα αυξήθηκαν οι οικογένειες και στην θέση «Παναγίτσα» των Μηλεών είχαν τις στάνες τους, δηλαδή τις Μηλιές. Γιατί εκεί ήσαν τα λειβάδια τους, στον Κάμπο των Μηλεών, που ήταν ο Κάμπος της Πρινίτσας με προσήλιο σχεδόν όλη την ημέρα.
Και έτσι οι στάνες=Μηλιές, έγιναν το χωριό Μηλιές. Αποσπάσθηκε από το χωριό Δούκα, επλήνθυνε το χωριό Μηλιές, το νερό όμως στην Παναγίτσα λιγοστό, γι΄ αυτό μετά από χρόνια μεταφέρθηκαν οι Μηλιές στη σημερινή θέση, όπου κουβαλούσαν τότε το νερό από την Άβουρα.
Έκτοτε Δούκα και Μηλιές συναγωνίζονται το ένα το άλλο. Εκτίστηκαν με ρυμοτομικό σχέδιο. Οι δρόμοι τους σαν λεωφόροι.
Το χωριό Μηλιές έβγαλε πάρα πολλούς επιστήμονες (ιατρούς, ιερείς, καθηγητές, δασκάλους, δικηγόρους), τεχνίτες και επιχειρηματίες. Να επισημάνουμε ότι ο δημιουργός της μεγάλης αλυσίδας «ΓΕΡΜΑΝΟΣ» (ο Πάνος Γερμανός) είναι από τις Μηλιές, κ.λ.π.
Το Δούκα ήταν το κεφαλοχώρι. Τους πρόσεχαν οι Τουρκοαλβανοί Λαλαίοι και τους έπαιρναν για γραμματείς και τεχνίτες, γι΄ αυτό τους ονόμαζαν οι Έλληνες «καλαμαράδες». Όλα τα γύρω χωριά πήγαιναν να λειτουργηθούν το Πάσχα και τα Χριστούγεννα στον Άγιο Νικόλαο στου Δούκα.
Παιδιά από Γούμερο, Αγία Άννα, Τσίπιανα, Μοστενίτσα, Δίβρη, Ράχες Γορτυνίας, Ξηρόκαμπο κ.λ.π. πήγαιναν στο μοναδικό Γυμνασιακό Παράρτημα στου Δούκα, και πρότερον στο Σχολαρχείο.
Είχε Ειρηνοδικείο, Μονοπώλιο αλατιού κ.λ.π., μαγαζιά παντοπωλεία που ψώνιζαν όλα τα χωριά. Καφενεία. Κέντρο συγκοινωνίας των γύρω χωριών. Τότε ακμή, τώρα παρακμή.
Όλα τ΄ ανωτέρω θα τα έκαναν οι Αρβανίτες αν οι κάτοικοι των Μηλεών ήσαν αλβανικής καταγωγής;
Ας πάει κάποιος στην Βιβλιοθήκη της Βενετίας για να μάθουμε περισσότερα για την Πρινίτσα, το Δούκα και τις Μηλιές.
Πάντως μ’ αυτές τις ενδείξεις και αποδείξεις επιμένω ότι η Πρινίτσα ήταν στο Πουρνάρι Μηλεών. Το μαρτυρούν «ο Κάμπος» της Πρινίτσας που είναι τώρα «Κάμπος» των Μηλεών, ο Άγιος Γεώργιος, η μαρμάρινη βρύση στο Πουρνάρι, λιγότερο οι τοποθεσίες «Σκληρού» και «Πτέρη» ακόμη όμως περισσότερο η Λέβιτσα στο Χελιδόνι. Αλλά και τα «Χρονικά» που αναφέρουν ρητά ότι ήταν στην άκρη των Σκορτών, κοντά στην GRESERA, ότι βρισκόταν σε δύσκολη και δασωμένη περιοχή της Κάπελης.-•
Ποιός είναι ο Ομπλός ποταμός;
(Ερωτά ο Σοφιανός Α. Νικολόπουλος, τ. Καθηγητής Μαθηματικών)
(Ερωτά ο Σοφιανός Α. Νικολόπουλος, τ. Καθηγητής Μαθηματικών)
|
Ο Στράβων βεβαιώνει ότι και ένας άλλος ποταμός που διέρρεε την ΄Ηλιδα είχε τις πηγές του στην Φολόη.Χονδρικά και απλά γράφω: Η περιοχή της Φολόης, μας αναφέρει ο Στράβων, περικλείεται μεταξύ των ποταμών Ερυμάνθου (Ντοάνα) και Σελλήεντα (Ηλειακός Λάδων) καθώς και από την οροσειρά στο Κακοτάρι και Σπαρτουλιά με Μπαρμπότα (περίπου η «111» οδός), ακόμη και από την φανταστική ευθεία Καράτουλα-Λαντζόϊ-Πελόπιο-Πλάτανος-Ολυμπία. |
|
Με λίγα λόγια αν φανταστούμε την περιοχή που περικλείεται η Φολόη σαν ένα επίπεδο σχήμα (τετράπλευρο) έχει δύο απέναντι πλευρές τους δύο ποταμούς που ανάφερα και τις δυο άλλες την «111» και το ευθύγραμμο τμήμα (φανταστικό) Καράτουλα-Ολυμπία. Προς τούτο, μιας και η Πέρσαινα είναι μέσα σ΄ αυτό το τετράπλευρο (περίπου στο μέσον), θα γράψω για τα νερά της. Κατ΄ αρχήν έχουμε τα νερά της Δέσης. ΄Εχουμε τα νερά στο Κροσπήλιο και στο Κροϊμάδι, είχαμε την βρύση στα «Παπαδέϊκα» (στολισμένη με αρχαία αντικείμενα που είχαν ευρεθεί στο Καστέλλι Μελισίτσας, τώρα έχει χαθεί το νερό). Συνάμα κατεβαίνουν τα νερά από την Μεγάλη Βρύση, από του Σπελαούρδουλη, από του Σπάτα και από τις Γρόπες. Όλα αυτά τα νερά συγκλίνουν στην τοποθεσία «Αρανικολάκη», κάνουν την αμπολή (δηλαδή το στόμιο ποταμού) που το λέμε «΄Αμπουλα».
Διαβάστε περισσότερα: http://www.persaina.gr/piomicroniota972sigmaf-epsilon943nualphaiota-omicron-omicronmupilambda972sigmaf-piomicrontaualphamu972sigmaf.html#ixzz6j4gCYX9l
Σύμφωνα με το «Τοπωνυμικό της Ηλείας» (σελίδα 200), υπάρχουν πολλά χωριά που έχουν την τοποθεσία«Άμπουλας», που σημαίνει «εκ της αυτόθι υπαρχούσης πηγής, αναβαλλούσης το ύδωρ».Ο Κουκουλές εδίδαξεν ότι, «η λέξις εσχηματίσθη κατά παρετυμολογίαν προς το αμπολάω˙», αφ΄ ετέρου ο Ιωαν. Σαρρής παρήγαγε την λέξιν εκ του εμβολή-αμπολή, όπερ και το πιθανότερον. Επίσης ο Φουρίκης επρότεινε την παραγωγή της λέξεως εκ του αλβανικού ambulë, του δηλούντος πηγή αναβλύζουσα. Τέλος, ο Adolf Maldnof παρήγαγε ταύτην εκ του λατινικού ampulla, όπερ υποκοριστικό του λατινικού amp(h)ora και τούτο εκ του ελληνικού «αμφορεύς».
Με τα νερά αυτά εκτός που πότιζαν κήπους και χωράφια οι Περσαιναίοι, λειτουργούσαν και δύο νερόμυλους. ΄Εχουμε και τα νερά της «Βίλιας» του«Λακαμπάστα», της «Σουρπέλιας», το ποτάμι της Αγίας Παρασκευής με τα νερά από «Λαζάκι», «Βούτη» και «Φίχτι». Τα νερά της «Κατερίνας», το ποτάμι στου «Καλλινίκου» με τα νερά από «Κιούπια» και «Ντρούπελο» καθώς και «Γιάγκου». Τα νερά όμως από «Φλαμά» και«Λαγκάδα» χύνονται στον Σελλήεντα ποταμό. ΄Εχουμε και τα νερά από το ποτάμι «Σιντόδερι», τα νερά της «Μελισσίτσας» και «Μπαλιάρας», όπου όλα τα νερά Πέρσαινας και τοποθεσιών κάνουν τον καταρράκτη«Τσούρθη». Μπαίνουν και τα νερά από «Κρυάδες» και όλα μαζί προχωρούν σε μέρη της Καλολετσής (πιθανόν να έχει και η «Σκορίνα» νερά και όλο αυτό το ποτάμι γίνεται παραπόταμος του «Ενιπέα» ή «Λεστενίτσα» ή «΄Αβουρα» ή «Βαρνίχιος» στα χρόνια του Στράβωνα, στη θέση «Άμπουλας». Τα νερά από «Δένδρο», «Κοκορύκια» κ.λ.π. είναι αμελητέα. Βλέπουμε όμως ότι το κυρίως ποτάμι αρχίζει από «Άμπουλα» και καταλήγει σε«Άμπουλα». Επομένως μήπως από τις δύο τοποθεσίες«Άμπουλας» έβγαλαν το όνομα του ποταμού της Πέρσαινας «Ομπλός»; Βέβαια για να συμφωνήσουμε με «Το Χρονικόν», πρέπει να παραδεχτούμε σύμφωνα με την μεταβατική ιδιότητα: αφού ο Ομπλός είναι παραπόταμος του Ενιπέα και ο Ενιπέας παραπόταμος του Αλφειού, τότε και ο Ομπλός είναι παραπόταμος του Αλφειού. Πριν το 1700 μ.Χ. δεν υπήρχε η Πέρσαινα για να λέγεται Ομπλός «το περσαιναίϊκο ποτάμι».
Περιμένω επιβεβαίωση για τον ποταμό «Ομπλό», γιατί τότε θάχουμε ακόμη μια επιβεβαίωση για το Αράκλωβο που έγραφα σε παλαιές εφημερίδες ότι ήταν στο Καστέλλι Μελισσίτσας. Επειδή «Το Χρονικόν του Μορέως» ομιλεί για τον Ομπλό σαν το σημείο το πλησιέστερο στο Αράκλωβο (υπολογίζω περίπου 1 χιλιόμετρο).
Επ΄ αυτού γράφω περιληπτικά τα εξής: Η μάχη της Πρινίτσας έγινε το 1263, καθώς εξηγώ σε παλαιότερη εφημερίδα μας και ήταν στο Πουρνάρι των Μηλεών ως μαρτυρούν τα μάρμαρα στην Βρύση αλλά και το όνομα Πρινίτσα = Μικρό Πουρνάρι, εκ του πρίνος-πρίνη-πρίνον. Οι ΄Ελληνες ερχόμενοι από τον Μυστρά επέρασαν τον Αλφειό και ολόρθα (κάθετα) ανέβηκαν στον κάμπο της Πρινίτσας, εστρατοπαίδευσαν, έπιναν, εχόρευαν και έπαιζαν…. Οι Μηλιές τότε δεν υπήρχαν. Ο κάμπος της Πρινίτσας όμως έμεινε ύστερα ως Κάμπος των Μηλεών όταν έφυγαν οι Φράγκοι από την περιοχή.
Από την άλλη μεριά ο Φράγκος Καταβάς με τους 312 στρατιώτες του ετοιμάστηκε καλά και στην τοποθεσία που είναι ο «Άγιος Γεώργιος» έγινε η μάχη και έπαθαν οι Έλληνες την συντριβή. Τότε δεν υπήρχε η τοποθεσία «Άγιος Γεώργιος». Όλα τα «Χρονικά» την τοποθεσία αυτή την λένε «Αγρίδι Κουνουπίτσας». Πράγματι πριν 50 χρόνια επέρασα νύχτα από εκεί και με εστράβωσαν τα κουνούπια. Ένας, αείμνηστος, θείος μου ο Δ.Χ.Μπιλάλης μου είχε ειπεί ότι και στην τοποθεσία «Παναγίτσα» είναι πάρα πολλά κουνούπια. Όλα «Τα Χρονικά» αναφέρουν ότι είδαν οι Φράγκοι τον Άγιο Γεώργιο να τους καθοδηγεί στην μάχη αυτή και να τους εμψυχώνει, επειδή η Παναγία «εχόλιασεν» που οι Τούρκοι μισθοφόροι των Ελλήνων πριν φθάσουν στον Αλφειό έκαψαν και λεηλάτησαν το Φράγκικο Μοναστήρι της Παναγίας στην Ίσοβα. Την ίδια ημέρα λένε «Τα Χρονικά» ότι έγινε μάχη και στου «Σκληρού». Τέτοιες τοποθεσίες έχουμε ανάμεσα Πέρσαινας και Γιάρμενας καθώς και ανάμεσα Πέρσαινας και Μπεντένι. Το απόγευμα της ίδιας ημέρας όσοι Έλληνες γλύτωσαν συγκεντρώθηκαν στην τοποθεσία «Πτέρη». Όλη η Κάπελη είναι γεμάτη φτερίντα, αλλά μόνον μία τοποθεσία στο Ντρούπελο λέμε «Φτερίντα» που από εκεί κάποιος Έλληνας από χωριά της εποχής εκείνης στην περιοχή, ίσως από την Μεγάλη Αράχωβα που ήταν στον Αγιώργη τον Περσαιναίικο, τους καθοδήγησε πώς να επιστρέψουν στον Μυστρά. Μάλλον τους υπέδειξε να κατέβουν στου Καλλινίκου-Γιάγκου-Τσούρθη-Σκορίνα-Άμπουλα-Χελιδόνι-Λέβιτσα….
Επανερχόμενος για λίγο στην μάχη της Πρινίτσας στην θέση που είναι σήμερα η Εκκλησία του Αγίου Γεωργίου προς τιμήν του έκτισαν εκκλησία οι Φράγκοι. Αφ΄ ότου όμως ήλθαν οι Τούρκοι κι΄ έφυγαν οι Φράγκοι και Βενετοί επέρασαν εκατοντάδες χρόνια, έπεσε η εκκλησία. Κατά τον ίδιο τρόπο ο Άγιος Γεώργιος στο ίδιο σημείο βοήθησε τους Έλληνες να διώξουν τους Τουρκαλβανούς πριν την μάχη στο Πούσι, το 1821. (Κατά σειρά μάχη Μποντίνι, μάχη Πουρνάρι, μάχη Αγιώργη, μάχη Πούσι).
Γι΄ αυτό ένας Ευθυμίου από του Δούκα ξαναέκτισε στα ερείπια τον Άγιο Γεώργιο που είναι σήμερα και γι΄ αυτό λέγεται Δουκαίος, καθώς γράφει ο Γεώργιος Χρυσανθακόπουλος.
Παρακαλώ, έχουν κάνει τέτοιες ενέργειες και έρευνες οι διάφοροι ψευτοεγγράμματοι που χωρίς να ψάξουν τοποθετούν την Πρινίτσα σε έξι άλλα μέρη και το Αράκλωβο σε 20 άλλα μέρη;
Και το χειρότερο: Γιατί ονόμασαν την Γιάρμενα ως Φολόη χωρίς ενδείξεις και αποδείξεις το 1927-28;
Προς τούτο, παρακαλώ εσάς τους εγγράμματους, να ψάξετε διάφορα βιβλία, εγκυκλοπαίδειες πολύ παλαιές, λεξικά αρχαία, προκειμένου να επιβεβαιώσετε τα ανωτέρω και να μην μπερδέψετε τα πράγματα με τον Ομπλό ποταμό της Πάτρας. Πάντως εμένα με μπερδεύει ο Στράβων που γράφει στην αρχή: «ένας άλλος ποταμός που διέρρεε την Ήλιδα….», ενώ αν έγραφε«που διαρρέει την Ήλιδα και έχει τις πηγές του στην Φολόη». Γιατί το ποτάμι αυτό «ζούσε», «ζει» και «βασιλεύει» με πλούσια νερά. Μόνον το όνομά του είναι άγνωστο, ενώ έχουν όνομα κάτι ξερολάγκαδα που μόνον τον χειμώνα έχουν νερό.
Μια παρατήρηση και για «Το Χρονικόν του Μορέως». Μετά την μάχη της «Πρινίτσας» οι Βυζαντινοί αφού συγκεντρώθηκαν στην «Πτέρη» και αφού κατέβηκαν τον«Ομπλό» ποταμό και ανέβηκαν στην τοποθεσία «Λέβιτσα» του Χελιδονιού άγριους τόπους συνάντησαν στην «Κάπελη» για να επιστρέψουν στον Μυστρά.
Πράγματι τις τοποθεσίες αυτές από Χελιδόνι μέχρι Πελόπιο και από Χελιδόνι μέχρι Καυκανιά, τις ξέρω πολύ καλά.
Εκεί ήσαν πυκνά πεύκα, κουμαριές και ρείκια. Εκεί έχει γκρεμούς, ζωνάρια, βράχια, σπηλιές μικρές και ό,τι άλλο δύσβατο μπορεί να σκεφτεί κανείς. Μήπως, λοιπόν, αυτές τις τοποθεσίες τις λέει«Κάπελη» και μάλιστα δικαιολογημένα; Γιατί τα μέρη εκείνα τα έβλεπα όταν πήγαινα στην Τετάρτη Τάξη του Γυμνασίου στο Πελόπιο. Κάθε Σαββατοκύριακο πηγαινοερχόμουνα στην Πέρσαινα με τα πόδια. ΄Ηταν ένας «κατσικόδρομος» μόνον από Χελιδόνι προς Πελόπιο. Συνάμα να εξομολογηθώ σε κάτι: Ήταν διακοπές Χριστουγέννων. Με λίγα βιβλία στο σακκούλι ξεκίνησα από το Πελόπιο για Πέρσαινα. Δεν με φόβιζε το χιονόνερο. Αρκεί να πάω στο χωριό μου να φάω και να ζεσταθώ στο τζάκι. Όταν έφθασα στο ποτάμι δεν μπορούσα να περάσω απέναντι από τα πολλά νερά. Τέλος πάντων, επάνω-κάτω κάπου βρήκα στενό πέρασμα και πήδηξα απέναντι. Μπήκα σε κάτι χωράφια με πολλές πορτοκαλιές. Αλλά μόνον μία είχε. Με κοκαλωμένα χέρια έκοψα και εγέμισα την τσάντα και τις τσέπες. Μόλις έφτασα στην «Σκορίνα» ξεφλύδισα ένα να το φάω, ήταν νεράτζια. Δεν τα ήξερα ούτε πήγε και το μυαλό μου. Τα επέταξα κι΄ έτσι ξαλάφρωσα στο βάρος.
Επανέρχομαι και τονίζω ότι σ΄ αυτήν την Κάπελη έχουμε αυτά τα άγρια μέρη. Ενώ στην αναγνωρισμένη Κάπελη στο δρυοδάσος της Φολόης δεν έχουμε καθόλου τέτοια φυσικά φαινόμενα. Γιατί ξέρουμε ότι έχει δένδρα (δρεις), κουμαριές, ρείκια και κάπου-κάπου λείσβατα. Καθόλου βράχους, σπηλιές, χαράδρες, γκρεμούς….. Δικαιολογημένα έγραψα και αυτές τις αλήθειες επειδή «Το Χρονικόν του Μορέως» δεν μας ξεκαθαρίζει τα πράγματα.
Δεν πρέπει να πιστέψουμε κάτι σύγχρονους συγγραφείς που είναι και έρμαια των κομμάτων. Θα υπάρξουν αληθινοί Ακαδημαϊκοί να μας διαφωτίσουν; Ή θα απορρίξουν όλα τα παλιά βιβλία και οι νέοι μας σαν αδιάφοροι που είναι θα «χάψουν» ό,τι νέο τους σερβίρουν;
Σοφιανός Α. Νικολόπουλος
τ. Καθηγητής Μαθηματικών
Διαβάστε περισσότερα: http://www.persaina.gr/piomicroniota972sigmaf-epsilon943nualphaiota-omicron-omicronmupilambda972sigmaf-piomicrontaualphamu972sigmaf.html#ixzz6j4gCYX9l
Σύμφωνα με το «Τοπωνυμικό της Ηλείας» (σελίδα 200), υπάρχουν πολλά χωριά που έχουν την τοποθεσία«Άμπουλας», που σημαίνει «εκ της αυτόθι υπαρχούσης πηγής, αναβαλλούσης το ύδωρ».Ο Κουκουλές εδίδαξεν ότι, «η λέξις εσχηματίσθη κατά παρετυμολογίαν προς το αμπολάω˙», αφ΄ ετέρου ο Ιωαν. Σαρρής παρήγαγε την λέξιν εκ του εμβολή-αμπολή, όπερ και το πιθανότερον. Επίσης ο Φουρίκης επρότεινε την παραγωγή της λέξεως εκ του αλβανικού ambulë, του δηλούντος πηγή αναβλύζουσα. Τέλος, ο Adolf Maldnof παρήγαγε ταύτην εκ του λατινικού ampulla, όπερ υποκοριστικό του λατινικού amp(h)ora και τούτο εκ του ελληνικού «αμφορεύς».
Με τα νερά αυτά εκτός που πότιζαν κήπους και χωράφια οι Περσαιναίοι, λειτουργούσαν και δύο νερόμυλους. ΄Εχουμε και τα νερά της «Βίλιας» του«Λακαμπάστα», της «Σουρπέλιας», το ποτάμι της Αγίας Παρασκευής με τα νερά από «Λαζάκι», «Βούτη» και «Φίχτι». Τα νερά της «Κατερίνας», το ποτάμι στου «Καλλινίκου» με τα νερά από «Κιούπια» και «Ντρούπελο» καθώς και «Γιάγκου». Τα νερά όμως από «Φλαμά» και«Λαγκάδα» χύνονται στον Σελλήεντα ποταμό. ΄Εχουμε και τα νερά από το ποτάμι «Σιντόδερι», τα νερά της «Μελισσίτσας» και «Μπαλιάρας», όπου όλα τα νερά Πέρσαινας και τοποθεσιών κάνουν τον καταρράκτη«Τσούρθη». Μπαίνουν και τα νερά από «Κρυάδες» και όλα μαζί προχωρούν σε μέρη της Καλολετσής (πιθανόν να έχει και η «Σκορίνα» νερά και όλο αυτό το ποτάμι γίνεται παραπόταμος του «Ενιπέα» ή «Λεστενίτσα» ή «΄Αβουρα» ή «Βαρνίχιος» στα χρόνια του Στράβωνα, στη θέση «Άμπουλας». Τα νερά από «Δένδρο», «Κοκορύκια» κ.λ.π. είναι αμελητέα. Βλέπουμε όμως ότι το κυρίως ποτάμι αρχίζει από «Άμπουλα» και καταλήγει σε«Άμπουλα». Επομένως μήπως από τις δύο τοποθεσίες«Άμπουλας» έβγαλαν το όνομα του ποταμού της Πέρσαινας «Ομπλός»; Βέβαια για να συμφωνήσουμε με «Το Χρονικόν», πρέπει να παραδεχτούμε σύμφωνα με την μεταβατική ιδιότητα: αφού ο Ομπλός είναι παραπόταμος του Ενιπέα και ο Ενιπέας παραπόταμος του Αλφειού, τότε και ο Ομπλός είναι παραπόταμος του Αλφειού. Πριν το 1700 μ.Χ. δεν υπήρχε η Πέρσαινα για να λέγεται Ομπλός «το περσαιναίϊκο ποτάμι».
Περιμένω επιβεβαίωση για τον ποταμό «Ομπλό», γιατί τότε θάχουμε ακόμη μια επιβεβαίωση για το Αράκλωβο που έγραφα σε παλαιές εφημερίδες ότι ήταν στο Καστέλλι Μελισσίτσας. Επειδή «Το Χρονικόν του Μορέως» ομιλεί για τον Ομπλό σαν το σημείο το πλησιέστερο στο Αράκλωβο (υπολογίζω περίπου 1 χιλιόμετρο).
Επ΄ αυτού γράφω περιληπτικά τα εξής: Η μάχη της Πρινίτσας έγινε το 1263, καθώς εξηγώ σε παλαιότερη εφημερίδα μας και ήταν στο Πουρνάρι των Μηλεών ως μαρτυρούν τα μάρμαρα στην Βρύση αλλά και το όνομα Πρινίτσα = Μικρό Πουρνάρι, εκ του πρίνος-πρίνη-πρίνον. Οι ΄Ελληνες ερχόμενοι από τον Μυστρά επέρασαν τον Αλφειό και ολόρθα (κάθετα) ανέβηκαν στον κάμπο της Πρινίτσας, εστρατοπαίδευσαν, έπιναν, εχόρευαν και έπαιζαν…. Οι Μηλιές τότε δεν υπήρχαν. Ο κάμπος της Πρινίτσας όμως έμεινε ύστερα ως Κάμπος των Μηλεών όταν έφυγαν οι Φράγκοι από την περιοχή.
Από την άλλη μεριά ο Φράγκος Καταβάς με τους 312 στρατιώτες του ετοιμάστηκε καλά και στην τοποθεσία που είναι ο «Άγιος Γεώργιος» έγινε η μάχη και έπαθαν οι Έλληνες την συντριβή. Τότε δεν υπήρχε η τοποθεσία «Άγιος Γεώργιος». Όλα τα «Χρονικά» την τοποθεσία αυτή την λένε «Αγρίδι Κουνουπίτσας». Πράγματι πριν 50 χρόνια επέρασα νύχτα από εκεί και με εστράβωσαν τα κουνούπια. Ένας, αείμνηστος, θείος μου ο Δ.Χ.Μπιλάλης μου είχε ειπεί ότι και στην τοποθεσία «Παναγίτσα» είναι πάρα πολλά κουνούπια. Όλα «Τα Χρονικά» αναφέρουν ότι είδαν οι Φράγκοι τον Άγιο Γεώργιο να τους καθοδηγεί στην μάχη αυτή και να τους εμψυχώνει, επειδή η Παναγία «εχόλιασεν» που οι Τούρκοι μισθοφόροι των Ελλήνων πριν φθάσουν στον Αλφειό έκαψαν και λεηλάτησαν το Φράγκικο Μοναστήρι της Παναγίας στην Ίσοβα. Την ίδια ημέρα λένε «Τα Χρονικά» ότι έγινε μάχη και στου «Σκληρού». Τέτοιες τοποθεσίες έχουμε ανάμεσα Πέρσαινας και Γιάρμενας καθώς και ανάμεσα Πέρσαινας και Μπεντένι. Το απόγευμα της ίδιας ημέρας όσοι Έλληνες γλύτωσαν συγκεντρώθηκαν στην τοποθεσία «Πτέρη». Όλη η Κάπελη είναι γεμάτη φτερίντα, αλλά μόνον μία τοποθεσία στο Ντρούπελο λέμε «Φτερίντα» που από εκεί κάποιος Έλληνας από χωριά της εποχής εκείνης στην περιοχή, ίσως από την Μεγάλη Αράχωβα που ήταν στον Αγιώργη τον Περσαιναίικο, τους καθοδήγησε πώς να επιστρέψουν στον Μυστρά. Μάλλον τους υπέδειξε να κατέβουν στου Καλλινίκου-Γιάγκου-Τσούρθη-Σκορίνα-Άμπουλα-Χελιδόνι-Λέβιτσα….
Επανερχόμενος για λίγο στην μάχη της Πρινίτσας στην θέση που είναι σήμερα η Εκκλησία του Αγίου Γεωργίου προς τιμήν του έκτισαν εκκλησία οι Φράγκοι. Αφ΄ ότου όμως ήλθαν οι Τούρκοι κι΄ έφυγαν οι Φράγκοι και Βενετοί επέρασαν εκατοντάδες χρόνια, έπεσε η εκκλησία. Κατά τον ίδιο τρόπο ο Άγιος Γεώργιος στο ίδιο σημείο βοήθησε τους Έλληνες να διώξουν τους Τουρκαλβανούς πριν την μάχη στο Πούσι, το 1821. (Κατά σειρά μάχη Μποντίνι, μάχη Πουρνάρι, μάχη Αγιώργη, μάχη Πούσι).
Γι΄ αυτό ένας Ευθυμίου από του Δούκα ξαναέκτισε στα ερείπια τον Άγιο Γεώργιο που είναι σήμερα και γι΄ αυτό λέγεται Δουκαίος, καθώς γράφει ο Γεώργιος Χρυσανθακόπουλος.
Παρακαλώ, έχουν κάνει τέτοιες ενέργειες και έρευνες οι διάφοροι ψευτοεγγράμματοι που χωρίς να ψάξουν τοποθετούν την Πρινίτσα σε έξι άλλα μέρη και το Αράκλωβο σε 20 άλλα μέρη;
Και το χειρότερο: Γιατί ονόμασαν την Γιάρμενα ως Φολόη χωρίς ενδείξεις και αποδείξεις το 1927-28;
Προς τούτο, παρακαλώ εσάς τους εγγράμματους, να ψάξετε διάφορα βιβλία, εγκυκλοπαίδειες πολύ παλαιές, λεξικά αρχαία, προκειμένου να επιβεβαιώσετε τα ανωτέρω και να μην μπερδέψετε τα πράγματα με τον Ομπλό ποταμό της Πάτρας. Πάντως εμένα με μπερδεύει ο Στράβων που γράφει στην αρχή: «ένας άλλος ποταμός που διέρρεε την Ήλιδα….», ενώ αν έγραφε«που διαρρέει την Ήλιδα και έχει τις πηγές του στην Φολόη». Γιατί το ποτάμι αυτό «ζούσε», «ζει» και «βασιλεύει» με πλούσια νερά. Μόνον το όνομά του είναι άγνωστο, ενώ έχουν όνομα κάτι ξερολάγκαδα που μόνον τον χειμώνα έχουν νερό.
Μια παρατήρηση και για «Το Χρονικόν του Μορέως». Μετά την μάχη της «Πρινίτσας» οι Βυζαντινοί αφού συγκεντρώθηκαν στην «Πτέρη» και αφού κατέβηκαν τον«Ομπλό» ποταμό και ανέβηκαν στην τοποθεσία «Λέβιτσα» του Χελιδονιού άγριους τόπους συνάντησαν στην «Κάπελη» για να επιστρέψουν στον Μυστρά.
Πράγματι τις τοποθεσίες αυτές από Χελιδόνι μέχρι Πελόπιο και από Χελιδόνι μέχρι Καυκανιά, τις ξέρω πολύ καλά.
Εκεί ήσαν πυκνά πεύκα, κουμαριές και ρείκια. Εκεί έχει γκρεμούς, ζωνάρια, βράχια, σπηλιές μικρές και ό,τι άλλο δύσβατο μπορεί να σκεφτεί κανείς. Μήπως, λοιπόν, αυτές τις τοποθεσίες τις λέει«Κάπελη» και μάλιστα δικαιολογημένα; Γιατί τα μέρη εκείνα τα έβλεπα όταν πήγαινα στην Τετάρτη Τάξη του Γυμνασίου στο Πελόπιο. Κάθε Σαββατοκύριακο πηγαινοερχόμουνα στην Πέρσαινα με τα πόδια. ΄Ηταν ένας «κατσικόδρομος» μόνον από Χελιδόνι προς Πελόπιο. Συνάμα να εξομολογηθώ σε κάτι: Ήταν διακοπές Χριστουγέννων. Με λίγα βιβλία στο σακκούλι ξεκίνησα από το Πελόπιο για Πέρσαινα. Δεν με φόβιζε το χιονόνερο. Αρκεί να πάω στο χωριό μου να φάω και να ζεσταθώ στο τζάκι. Όταν έφθασα στο ποτάμι δεν μπορούσα να περάσω απέναντι από τα πολλά νερά. Τέλος πάντων, επάνω-κάτω κάπου βρήκα στενό πέρασμα και πήδηξα απέναντι. Μπήκα σε κάτι χωράφια με πολλές πορτοκαλιές. Αλλά μόνον μία είχε. Με κοκαλωμένα χέρια έκοψα και εγέμισα την τσάντα και τις τσέπες. Μόλις έφτασα στην «Σκορίνα» ξεφλύδισα ένα να το φάω, ήταν νεράτζια. Δεν τα ήξερα ούτε πήγε και το μυαλό μου. Τα επέταξα κι΄ έτσι ξαλάφρωσα στο βάρος.
Επανέρχομαι και τονίζω ότι σ΄ αυτήν την Κάπελη έχουμε αυτά τα άγρια μέρη. Ενώ στην αναγνωρισμένη Κάπελη στο δρυοδάσος της Φολόης δεν έχουμε καθόλου τέτοια φυσικά φαινόμενα. Γιατί ξέρουμε ότι έχει δένδρα (δρεις), κουμαριές, ρείκια και κάπου-κάπου λείσβατα. Καθόλου βράχους, σπηλιές, χαράδρες, γκρεμούς….. Δικαιολογημένα έγραψα και αυτές τις αλήθειες επειδή «Το Χρονικόν του Μορέως» δεν μας ξεκαθαρίζει τα πράγματα.
Δεν πρέπει να πιστέψουμε κάτι σύγχρονους συγγραφείς που είναι και έρμαια των κομμάτων. Θα υπάρξουν αληθινοί Ακαδημαϊκοί να μας διαφωτίσουν; Ή θα απορρίξουν όλα τα παλιά βιβλία και οι νέοι μας σαν αδιάφοροι που είναι θα «χάψουν» ό,τι νέο τους σερβίρουν;
Σοφιανός Α. Νικολόπουλος
τ. Καθηγητής Μαθηματικών