Στα στενά του Κατσαρού ο καπετάν Γιαννιάς και τα λιγοστά παλικάρια του, πολεμώντας με αυταπάρνηση έδωσαν μάχη μέχρι τελευταίας ρανίδας του αίματός τους απέναντι σε τουρκικό ασκέρι. Η μάχη πραγματοποιήθηκε τον Μάιο του 1821 , λίγες μέρες μετά τον ξεσηκωμό του γένους και ουσιαστικά αποτελεί τμήμα των καταστροφικών επελάσεων των τουρκαλβανών Λαλαίων στην ευρύτερη περιοχή της Ηλείας ( Πύργο , Αγουλινίτσα , Λατζόι κτλ ) προκειμένου να καταπνίξουν την εξέγερση.
| Για να τιμήσουν τους πεσόντες ο δήμος Αρχαίας Ολυμπίας και ο «Σύλλογος προστασίας της φύσης και της πολιτιστικής κληρονομιάς «Ωλωνός» διοργάνωσαν εκδήλωση στον οικισμό Σπαρτουλίας Ανδρωνίου . Αρχικά εψάλλη επιμνημόσυνη δέηση από εφημέριους της περιοχής ενώ στην συνέχεια ο δήμαρχος Αρχαίας Ολυμπίας Θύμιος Κοτζιάς και ο γραμματέας του «Ωλωνού» Νίκος Σάκκουλης κατέθεσαν στεφάνια στο μνημείο που έχει ανεγερθεί προς τιμήν των ηρώων. Στο σύντομο χαιρετισμό του ο δήμαρχος Αρχαίας Ολυμπίας Θύμιος Κοτζιάς μεταξύ άλλων τόνισε : «ο ελληνικός λαός έχει δώσει ποτάμια αίματος για να εξασφαλίσει την ελευθερία του. Ο Καπετάν Γιαννιάς και τα παληκάρια του έδωσαν την ζωή τους για τα ιερά και τα όσια της φυλής μας . Η θυσία τους εκτός του ότι συνέβαλλε σημαντικά στον γενικό ξεσηκωμό για λευτεριά από τον ζυγό , αποτελεί παράδειγμα για τις δύσκολες μέρες που περνάει η χώρα. Ουσιαστικά ο αγώνας συνεχίζεται ακόμα. Απαιτείται όμως ενότητα και ομόνοια για να ανταπεξέλθουμε τις δυσκολίες. Η ιστορία διδάσκει ότι τίποτα και ποτέ δεν μας χάρισαν. Τα όσα κατακτήσαμε τα κατακτήσαμε με αγώνες και θυσίες ! » |    |
Εκ μέρους του Συλλόγου «Ωλωνός» χαιρεισμό απήθυνε ο Γιώργος Μαρκόπουλος μέλος του ΔΣ ο οποίος μεταξύ άλλων τόνισε:
« Με την σημερινή εκδήλωση που συνδιοργανεί ο δήμος Αρχαίας Ολυμπίας και ο Σύλλογος «Ωλωνός» αποτιμούμε τον ελάχιστο φόρο τιμής στον καπετάν Γιαννιά και στα παληκάρια του. Μια εκδήλωση που ξεκίνησε πριν από μερικά χρόνια με πρωτοβουλία των πολιτών και των φορέων της περιοχής για να την συνεχίσουν εδώ και δύο χρόνια σε συνεργασία οι προαναφερόμενοι φορείς , οι οποίοι έχουν ως στόχο να την αναβαθμίσουν ώστε να αποκτήσει την λαμπρότητα που της αναλογεί ως ιστορικό γεγονός . Ένα γεγονός που μας υπενθυμίζει ότι η θυσία και η λευτεριά είναι «συνοδοιπόροι» του λαού μας. Εδώ στις κακοτράχαλες πλαγιές του Ερυμάνθου που έγιναν το ταμπούρι των επαναστατών όπως το Μανιάκι. Με την διαφορά ο επικεφαλής δεν λέγονταν Παπαφλέσσας αλλά ο Καπετάν Γιώργης Γιαννιας.»
Ο καθηγητής Γιώργος Κουρκούτας αναφέρθηκε στο ιστορικό της ημέρας αλλά και στο διαχρονικό μήνυμα του εθνικό-απελευθερωτικού αγώνα. Μεταξύ άλλων ο ομιλητής τόνισε:
« Μετά από αυτές τις επιτυχίες ( ο ομιλητής είχε αναφερθεί στις προαναφερόμενες μάχες) οι Λαλαίοι Τουρκαλβανοί εστράφησαν προς την βόρεια και ορεινή Ηλεία για να εξοντώσουν τον κίνδυνο γι΄ αυτούς που λέγονταν Γιώργης Γιαννιάς . Ξεκίνησαν από το Λάλα με επικεφαλής τον Ραϊτ Αγά , τον Χασάν Φιδά , τον Ισμαήλ Αγά και άλλους στρατιωτικούς ηγήτορες . Στο πέρασμά τους σκορπούσαν τον τρόμο και την καταστροφή , για να υποτάξουν το αδούλωτο φρόνημα των ραγάδων που τόλμησαν να τα βάλουν με την μεγάλη Οθωμανική Αυτοκρατορία. Οι Έλληνες επαναστάτες παρακολουθούσαν τις κινήσεις τους . Δεν μπορούσαν όμως να ομονοήσουν για τον κατάλληλο τρόπο αντιμετώπισης της απειλής . Η διχογνωμία διευκόλυνε το έργο του εχθρού. Στις 16 προς 17 Μαΐου από τους άλλους ο Γιαννιάς να πιάσει το Διάσελο της Τσάχλης μέχρι τα στενά της Πολίτσας. Θα έμενε εκεί ως νέος Λεωνίδας . Την 17η Μαίου γίνεται σύγκρουση με τους Τούρκους . Αλλά η απόφασή του να στραφεί προς τα Στενά Κατσαρού ευνόησε την τουρκική δύναμη που ήταν πολυάριθμη . Παρ΄ ότι ήλπιζε σε ενίσχυση από τους άλλους , κάτι τέτοιο δεν έγινε και έμεινε να πολεμά για ώρες με λιγοστά παλικάρια . Έπεσαν όλοι, αλλά διέσωσαν την τιμή του Γένους και ενέπνευσαν τους λοιπούς ραγιάδες . Απόδειξη του ηρωισμού τους ήταν τα πολυάριθμα πτώματα των Τούρκων που αντιμετώπισαν τα βόλια του Γιαννά και των παλικαριών του.».
Μετά το πέρας των χαιρετισμών ακολούθησαν παραδοσιακοί χοροί . Την εκδήλωση συντόνισε η Βάσω Χαριτοπούλου.
Πηγή: ΟΡΕΙΝΗ ΗΛΕΙΑ
« Με την σημερινή εκδήλωση που συνδιοργανεί ο δήμος Αρχαίας Ολυμπίας και ο Σύλλογος «Ωλωνός» αποτιμούμε τον ελάχιστο φόρο τιμής στον καπετάν Γιαννιά και στα παληκάρια του. Μια εκδήλωση που ξεκίνησε πριν από μερικά χρόνια με πρωτοβουλία των πολιτών και των φορέων της περιοχής για να την συνεχίσουν εδώ και δύο χρόνια σε συνεργασία οι προαναφερόμενοι φορείς , οι οποίοι έχουν ως στόχο να την αναβαθμίσουν ώστε να αποκτήσει την λαμπρότητα που της αναλογεί ως ιστορικό γεγονός . Ένα γεγονός που μας υπενθυμίζει ότι η θυσία και η λευτεριά είναι «συνοδοιπόροι» του λαού μας. Εδώ στις κακοτράχαλες πλαγιές του Ερυμάνθου που έγιναν το ταμπούρι των επαναστατών όπως το Μανιάκι. Με την διαφορά ο επικεφαλής δεν λέγονταν Παπαφλέσσας αλλά ο Καπετάν Γιώργης Γιαννιας.»
Ο καθηγητής Γιώργος Κουρκούτας αναφέρθηκε στο ιστορικό της ημέρας αλλά και στο διαχρονικό μήνυμα του εθνικό-απελευθερωτικού αγώνα. Μεταξύ άλλων ο ομιλητής τόνισε:
« Μετά από αυτές τις επιτυχίες ( ο ομιλητής είχε αναφερθεί στις προαναφερόμενες μάχες) οι Λαλαίοι Τουρκαλβανοί εστράφησαν προς την βόρεια και ορεινή Ηλεία για να εξοντώσουν τον κίνδυνο γι΄ αυτούς που λέγονταν Γιώργης Γιαννιάς . Ξεκίνησαν από το Λάλα με επικεφαλής τον Ραϊτ Αγά , τον Χασάν Φιδά , τον Ισμαήλ Αγά και άλλους στρατιωτικούς ηγήτορες . Στο πέρασμά τους σκορπούσαν τον τρόμο και την καταστροφή , για να υποτάξουν το αδούλωτο φρόνημα των ραγάδων που τόλμησαν να τα βάλουν με την μεγάλη Οθωμανική Αυτοκρατορία. Οι Έλληνες επαναστάτες παρακολουθούσαν τις κινήσεις τους . Δεν μπορούσαν όμως να ομονοήσουν για τον κατάλληλο τρόπο αντιμετώπισης της απειλής . Η διχογνωμία διευκόλυνε το έργο του εχθρού. Στις 16 προς 17 Μαΐου από τους άλλους ο Γιαννιάς να πιάσει το Διάσελο της Τσάχλης μέχρι τα στενά της Πολίτσας. Θα έμενε εκεί ως νέος Λεωνίδας . Την 17η Μαίου γίνεται σύγκρουση με τους Τούρκους . Αλλά η απόφασή του να στραφεί προς τα Στενά Κατσαρού ευνόησε την τουρκική δύναμη που ήταν πολυάριθμη . Παρ΄ ότι ήλπιζε σε ενίσχυση από τους άλλους , κάτι τέτοιο δεν έγινε και έμεινε να πολεμά για ώρες με λιγοστά παλικάρια . Έπεσαν όλοι, αλλά διέσωσαν την τιμή του Γένους και ενέπνευσαν τους λοιπούς ραγιάδες . Απόδειξη του ηρωισμού τους ήταν τα πολυάριθμα πτώματα των Τούρκων που αντιμετώπισαν τα βόλια του Γιαννά και των παλικαριών του.».
Μετά το πέρας των χαιρετισμών ακολούθησαν παραδοσιακοί χοροί . Την εκδήλωση συντόνισε η Βάσω Χαριτοπούλου.
Πηγή: ΟΡΕΙΝΗ ΗΛΕΙΑ